Urte hasieran, Jean Castex frantziar lehen ministroak Alsaziaren bihotzean esan zuen François Hollanderen lurralde-erreformarekin jaiotako eskualde handiak sortzea ez zuela komeni Frantzian.
«Je voudrais vous faire une confidence personnelle: je n’ai jamais été convaincu par la création de ces immenses régions (en 2015), dont certaines ne répondent à aucune légitimité historique et surtout ne me paraissent pas répondre aux besoins grandissants de nos concitoyens pour une action publique de proximité»
(“Sekretu pertsonal bat kontatu nahi nizueke: inoiz ez nau konbentzitu eskualde erraldoi horien sorrerak (2015ean); horietako batzuek ez dute inolako zilegitasun historikorik, eta, batez ere, ez zait iruditzen gure herrikideek tokiko ekintza publikorako dituzten behar gero eta handiagoak asetzea.“)
Esaldi bat izan zen, baina Alsazian, errealitate historiko eta kultural indartsua zuen lurraldean esana, ez zen oharkabean pasatu. Alsazia bi sailetan banatuta dago, Haut-Rhin eta Bas-Rhin, eta orain Grand Est eskualdean «diluituta» daude. Hori erkidego nazional batzuekin gertatu zen, eta beste kasu batzuetan, hala nola Bretainian edo Korsikan, eskualde administratiboa eta errealitate kultural eta historikoa bat datoz.
Frantziako administrazio-dibisioa, 2016ko urtarrilaren 1etik aurrera (Wikilpedia – Superbenjamin)
Esan beharrik ez dago Lehen Ministroaren esaldiak aldeko eta aurkako iritzi-sorta luzea sortu izan duela. Ezin dugu ahaztu Frantziak, bere jaioterrian, edozein errealitate kultural, sozial, historiko edo identitate-errealitate ezeztatuko zuen errepublika baten ideia jacobino baten jaioterrian, haiek aldezten zutena ez bezalakoa, frantsesez hitz egiten ez zuten edo beren hizkera literarioak defendatzen zituzten herritarrak, nazioko traidoretzat hartu zituztela.
LCI kate frantseseko informazio batek azalduko digu nola bizi den Ipar Euskal Herrian eztabaida hori, eta nola dagoen makro-eskualde batekoa, kasu honetan Akitania Berrikoa.
Eskiulako Udalaren fatxada (Wikilpedia Utolou)
Ez dugu ahaztu behar jakobino frantsesentzat, euskaldun hauek inoiz ez dutela eskubiderik izan komunitate historiko edo kultural gisa inolako aitorpenik izateko. Adibidez, inoiz ez dute sail bereizirik osatu. Egia esan, 220 urte baino gehiago behar izan dira Frantziako kontrolpean dagoen euskal lurralde osoak gure herrialdearen zati hori (edo, gutxienez, gehiengoa) hartzen duen administrazio-erakundea lor zezan. Communauté d’agglomération Pays Basque – Euskal Hirigune Elkargoa da, eta Iparraldeko eskualde historikoko 158 komunetatik 157 hartzen ditu (kanpoan geratuko litzateke Eskiule / Eskiula, Bearn-en parte dena, baina Solako herrien zerrendan sartu ohi dena, Euskal Herriko lurralde historikoetako batean, biztanle gehienak euskaldunak baitira).
Ideia argi batzuk atera daitezke affaire txiki horretatik eta euskaldun kontinentalen iritzi eta sentimenduei buruzko informazioan jasotako iritzietatik.
Batetik, nahiz eta 200 urte baino gehiago izan «nazio frantziarra» duten herritarrak osatzera baino ez bideratutako «eskola errepublikanoa», Frantziako Errepublika osatzen duten nazioek bizirik eta oso bizirik jarraitzen dute.
Bigarrena, euskaldun kontinentalek beren kultura, historia eta izate energiaz eta uste osoz defendatzen dutela da. Nahiz eta bere kulturak mendeetan traba, zailtasun eta inposizioak izan.
Eta azkenik, Frantziako agintariek arazoa atzeratu, ez ikusi edo saihestu dezaketela. «Elefante hori gelan» ez ikusten saia daitezke. Baina elefantea hortxe dago, eta ez da joango.
Iparraldearen kasuan, gaur egun, hori gure ustez, berezko komunitate nazional bateko kide izatearen berrespena gertatzen ari da, euskal erkidego batekoa. XIX. mendearen amaieran eta XX. mendearen hasieran gure nazioaren zati horretan bizi izan zen euskal sentimenduaren berpizkundea gogorarazten digu, baldibaitere, eta gaur egun askoren harridurarako Maurice Ravelbezalako ordezkari garrantzitsu eta unibertsalak izan zituen.
LCIren erreportaia eta France 3 eta France Culture-ren artikuluak uzten dizkizuegu, Jean Castexen adierazpenak eta eragin zituzten erreakzioak biltzen dituztenak.
LCI – 2021/1/26 – Frantzia
Identité régionale : quels points communs entre un Basque et un Limougeaud en Nouvelle-Aquitaine?
ux côtés des drapeaux européen et français, le drapeau basque flotte au-dessus de la mairie. À Arbonne (Pyrénées-Atlantiques), un village de 2000 habitants, la Nouvelle-Aquitaine semble un peu trop grande. Avec l’application de la nouvelle répartition en 2016, la région s’est étalée jusqu’à Limoges. Les Arbonnais ne semblent pourtant partager aucun point commun avec les Limougeauds. Même constat avec les habitants de Bayonne, à quelques kilomètres de là, qui se réclament quant à eux du Pays-basque.
Grand Est : après les déclarations de Jean Castex contre les grandes régions, les élus Lorrains réagissent
C’est une petite phrase de Jean Castex prononcée samedi 23 janvier à Colmar au siège de la Collectivité Européenne d’Alsace (CEA) qui n’est pas passée inaperçue en Lorraine. Alors qu’a dit exactement le premier ministre le week-end dernier dans le Haut-Rhin ?
‘histoire que nous vous racontons ce matin pourrait être un exercice pour les orthophonistes : à l’Est, Jean Castex lâche du lest. Mais plus que la diction, ce qui pose problème dans ce dossier, c’est le rapport de l’État aux régions.Alors disons-le, ce qui se joue ici n’est pas extrêmement spectaculaire. Il est question de collectivités locales et de rapports entre les institutions. On a déjà vu plus croustillant.
