John R. Bopp blog honen ingelesezko edizioaren arduraduna da. Baina ingeleseko irakaslea eta itzultzailea izateaz gain, Euskadiko maitalea eta motogile damugabea da. Beraz, azken bi ezaugarri horiek aprobetxatuz, atal honetan bere bidaiak kontatzeko konbentzitu dugu.
Lehenengo aldi honetan, Bizkaian zehar egindako bidaia aurkeztuko digu, bi zaletasunak konbinatuz: Euskadi eta motorra. Bere kontakizunaz guk bezain beste gozatzea espero dugu.
Bizkaiko itzulia Shadow batean
John R. Bopp
2020ko maiatzean amaitu zen erabateko konfinamendu-aldia, eta gobernuak, probintziatik atera gabe mugitzera ahalbidetu gintuen. Motorzalea izanik, kilometro batzuk egin nahi nituen Elizabeth deitzen diodan nire Shadow-ean, eta inongo araurik apurtu gabe ibilaldi bat bilatzen hasi nintzen, noraino irits nintekeen ikusiz.
Bizkaiko ibilbidea. Ikuspuntuak. John R. Bopp Bizkaian zehar, motorrean
Goiz jaiki nintzen nire herritik ateratzeko, Barakaldotik, eta N-634 errepidetik joan nintzen Muskizerako bidean. Ezkerraldeak bere xarma du, baina niretzat gonburua Muskiz da, Pobeña eta La Arena auzoekin, biak Bizkaiko Golkoaren ikuspegi liluragarriekin. Bigarrenak hondartza bat du, surfa egiteko leku zoragarria. Baina, asfaltatutako bidea itsasoaren ertzeraino heltzen ez zenez, paisaiaz gozatu ondoren nire ibilbideari jarraitu nion. Beraz, izkinatik bueltan zegoen Kantabrian sartu gabe, hego-mendebaldera jo nuen, Enkarterrirantz.
Muskizen. Ikuspuntuak. John R. Bopp Bizkaian zehar, motorrean
Enkarterri Bizkaiko mendebaldeko eskualdea da, Bilboren mendebaldean, mendi handiez inguratutako herri txikiz betea. Bizkaiko eremu horretara iristeko, Meatzaldea ere gurutzatu nuen, Muskiz ere hor dago, XIX. mendearen bigarren erdiko eta XX. mendearen lehen erdiko Bizkaiko industrializazioan oso garrantzitsua, handik ateratako burdina oso kalitate onekoa baitzen. Hasieran, esportazioa besterik ez zen egiten, batez ere Britainia Handira, baina orduan Bilboko itsasadarrean zehar fabrikak eraikitzen hasi ziren, eta Bizkaia munduko kapital siderurgiko bihurtu zen. Gaur egun, ia industria guzti hori desagertu egin da (horrek eragiten zuen kutsadurarekin batera), eta meategiak agortuta daude jada, eta, beraz, eremuak bere berdexka berreskuratu du.
Villaverde haranaren mugan. Ikuspuntuak. John R. Bopp Bizkaian zehar, motorrean
Lanestosara, Bizkaiko eta Euskal Herriko udalerririk mendebaldekoenera iristeko bihurgune leun eta ikusgarriez gozatzen ari nintzela, txiripa hutsagatik ez nintzen Kantabriako Villaverde enklabera sartu, Enkarterrien bihotzean kokatua. Horrek muga gurutzatzen nuen ala ez ziur ez neukanez, seguru jokatzea erabaki nuen eta nire ibilbidea aldatu nuen.
Balmasedako elizaren ondoan. Ikuspuntuak. John R. Bopp Bizkaian zehar, motorrean
Eta ia konturatu gabe Balmasedara iritsi nintzen. Herri liluragarri hau, Enkarterriko handiena, Erdi Aroko gune garrantzitsuenetako bat zen. Antzinatik jendeztatua, erraz babesten da, mendiei eta Cadagua ibaiari esker. 1199. urtean jaso zuen hiribildu titulua, eta titulu hori jaso zuen Bizkaiko lehen herria izan zen. Garrantzi ekonomiko handia izan zuen, Gaztela eta Bizkaiko portuak lotzen zituen errepidean funtsezko puntua baita. Hain zuzen, sortu zenean, Gaztelan zegoen, baina eskuz aldatu zen pare bat alditan mendeetan zehar, nor norekin ezkontzen zen kontuan hartuta. Gaur egun ere ikuspegi harrigarriak ikus ditzazkezu, hala nola XIII. mendeko zubia edo XIV. mendeko San Severino parrokia.
Nahiz eta gaur egun herria Bilborekin ondo komunikatuta egon Cadaguako autobia ez oso zaharrari esker, motorzaleok bide lasterrak saihesten ditugu; beraz, errepide txikietatik hego-ekialderantz joan nintzen, BI-3254 errepidean amaituz, N-240 errepidean eskuinerantz biratu baino lehen. Ezin nuen sinetsi inguru hau zein berde zegoen, eta hainbat aldiz gelditu behar izan nuen argazkiak ateratzeko.
Arratia-Nerbioi eskualdeko paisaiak. Ikuspuntuak. John R. Bopp Bizkaian zehar, motorrean
Azkenean, Otxandio pasatzea lortu nuen eta Arabako mugarekin zuzenean topo egin nuen Urrunaga urtegitik argazki onak atera aurretik. Beraz, buelta eman, ipar-ekialderantz jo eta Otxandion gelditu nintzen. XII. mendeko herri hau ere Erdi Aroko merkataritza-gune garrantzitsua izan zen, eta beti izan da hegoaldeko Bizkaiko sarrera. Egia esan, Ebroko kaikuan dago, eta horrek esan nahi du Bizkaiko gainerako zatiduraren beste aldean dagoela. Baina are gehiago Urkiola parke naturalean sartu nahi nuen.
Urkiola. Ikuspuntuak. John R. Bopp Bizkaian zehar, motorrean
Horrela, N-623 errepidetik Otxandiotik iparralderantz joanda, bat zuzenean iristen da naturgune eder horretara. 1988an ezarri zen, parkeak ia 60 km² hartzen ditu Anboto (1.331 m) sartuz. Euskal herritarren istorio, mito eta kondairetan funtsezko lekua. Egun osoan hitz egin nezake Mariri buruz, mendiko haitzuloetan bizi den euskal erlijioaren jainkosa nagusiari buruz, eta hemen gertatzen diren istorio guztiei buruz, baina horretarako baliabide gehiago eta hobeak daude. Horren ordez, espazioaren edertasunaz arituko naiz. Behin baino gehiagotan gelditu behar izan nuen, mendien hondoko tonu urdinxka eta zuhaitzen berdea hain biziak zirelako, ezen inoiz ez zidaten arnasa kentzen.
Atzean, Urkiolako parkea, eskuinean Mugarra mendia duela. Ikuspuntuak. John R. Bopp Bizkaian zehar, motorrean
Nire argazki gustukoenetatik, Mugarrak erdian daukanak uste dut hori guztia oso ondo erakusten duela. Berriro ere motorrean noa, beraz ezin dut asfaltoaren irudia kendu, alternatiba, gailurreraino footing egitea, ez da nirea! Baina, ikusi dudanez, bideak eta bidexkak guztiz aztertzeko modukoak dira, 750 cc-ko motor batek zure alde lan egitea nahi ez baduzu.
Durango zeharkatu ondoren, parkeko azken argazkia lortu nuen, oraingoan Mugarra eskuinerantz zuela.
Autobidearen azpitik gurutzatu ondoren, iparralderantz jarraitu nuen BI-633 errepidetik. Urkiola parkean ez bazegoen ere, Mallabiko mendien aldea ez da itsusiagoa.
Mallabian, Markinako bidean. Ikuspuntuak. John R. Bopp Bizkaian zehar, motorrean
Markinan depositua bete nuen eta iparralderantz bideratuz, ia konturatu gabe Bizkaiko Golkoarekin topo egin nuen berriro. Ekialderantz joan nahi nuen, noski, baina beste behin ere ia muga gurutzatu nuen, Gipuzkoa hortxe bertan baitago. Gutxigatik! Buelta emateko geldituz, Saturraran hondartzaren argazkia egin nuen. Gipuzkoan egongo da, baina ni ez nintzen Bizkaitik atera; beraz, ondo dago!
Saturrarango hondartza. Ikuspuntuak. John R. Bopp Bizkaian zehar, motorrean
Ondarroa Bizkaira sartzeko ekialdeko atea da, eta itsasoa ikusi bitartean bazkaltzeko leku aproposa izan zen. Herri honek 1327an jaso zuen hiribildu titulua, eta Artibai ibaia zeharkatzen zuen zubiaren eskubide esklusiboak izan zituen. Gaur egun, hondartza eta portu bikainak ditu, eta atseden hartzeko leku aproposa da. Eta justu hiriaren mutur bakoitzean begiratokiak daude, herriaren eta itsasoaren ikuspegiez gozatzeko.
Lekeitioko eliza. Ikuspuntuak. John R. Bopp Bizkaian zehar, motorrean
Kostaldeari itsatsita BI-3438 errepidetik mendebalderantz jarraituz, Lekeitiora iritsi nintzen, 1325ean hiribilduko forua jaso zuen herrira, eta sortu baino lehenagotik Ondarroarekin lehia handia du. Baleak arrantzatu eta ehizatzeko portua ere izanik, Ondarroarekiko legezko arazoak (eta okerrenak) ugariak ziren Aro Modernora arte: zalaketetako batek mende bat behar izan zuen konpontzeko! Badirudi gauzak lasaiago daudela, eta XV. mendeko lekeitiar basilikaren argazki bikaina atera ahal izan nuen. Barruan, merezi duen aldarea aurkituko duzue.
Lekeitiotik irtetean, BI-2328 errepidea lur barrura doa, mendiko errepide bihurgunetsuetatik itzuliz, inoiz gelditzen ez diren paisaia berdexka horiekin.
Ispaster. Ikuspuntuak. John R. Bopp Bizkaian zehar, motorrean
Ispasterren gelditu behar izan nuen. Zerbaitek atentzioa deitu zidan. XII. mendeko herri hau ere Lekeitioko arerioa zen bere garaian, baina itsasotik urrun zegoenez, bere ekonomia ez zegoen arrantzaren menpe. Baina niretzat harrigarria zen eliza aurreko plazan zuhaitz handi bat ez, erraldoi bat ikustea!
Ohartzen hasia nintzen eguna amaitzen ari zitzaidala, eta, zoritxarrez, ez nintzen Ean eta Elantxoben gelditu, Urdaibaiko Biosferaren Erreserban sartu nahi nuelako. Parke liluragarri hau 1984an ezarri zen, eta garaiz, bokale osoa turismo-gune bihurtzeko planak baitzeuden. Zorionez, bere horretan mantendu da, eta zenbait herri txiki bisitatzea merezi dute. Motorzalearentzat, bistak primerakoak dira; beraz, ez ahaztu errepidean arreta jartzea. Denbora asko eman nuen Gernikara iristeko, han baitago Urdaibaiko lehen zubia, etengabe gelditu behar nintzen eta beti aldakorrak ziren paisaiei argazkiak ateratzeko.
Urdaibai. Ikuspuntuak. John R. Bopp Bizkaian zehar, motorrean
Arteagako gazteluaren aurrean. Ikuspuntuak. John R. Bopp Bizkaian zehar, motorrean
Ikuspegi horietako bat, ordea, ez da naturala. Laida hondartzaren eta Gernikaren artean, Arteaga dorrea dago. Erdi Aroko gaztelua dirudien arren, haranaren hondoan duen lekua ez da oso estrategikoa, eta hori da modernoagoa dela adierazten duen lehen aztarna: 1859 arte ez ziren obrak hasi! Gaur luxuzko hotela da, baina hala ere oso argazki onak ateratzen dira!
Berriro diot, argirik gabe geratzen hasia nintzen, beraz ez nuen denborarik eman Gernikan, eta etxerako bide zuzenagoa aukeratu nuen, kostaldea saihestuz eta Bermeo eta Bakio galduz, eta Gaztelugatxeko San Juan zoragarria. Eskerrak hilabete batzuk lehenago egon nintzela han. Baina, garajera itzuli aurretik azken geraleku bat egitea erabaki nuen, Bizkaiko zubian, edo Nerbioi ibaiaren gaineko zubi esekian, Areeta eta Portugalete artean. Argi dago ez zela zubi horren argazkiak ateratzen ditudan lehen aldia, baina UNESCOren Mundu Ondarearen Gune hau ederra izateaz gain, ibaiaren “nire” aldera itzultzeko modu praktikoa ere bada! Eguzkia Serantes atzekalden jartzean (hain modu ikusgarrian, argazkiak egitea ahaztu zitzaidala), Elizabeth martxan jarri eta etxerako bidean joan nintzen.
Bizkaia Zubiaren aurrean. Ikuspuntuak. John R. Bopp Bizkaian zehar, motorrean
Cookie propioak eta hirugarrenenak erabiltzen ditugu, gure webgunean erabiltzaileari ahalik eta esperientziarik onena ematen diogula bermatzeko. Cookieei buruzko informazio gehiago.
Webgune honek cookieak erabiltzen ditu, erabiltzaileari ahalik eta esperientziarik onena eskaini ahal izateko. Cookieen bitartez lortutako informazioa zure nabigatzailean gordetzen da, eta askotariko funtzioak betetzen ditu, hala nola gure webgunean berriro sartzen zarenean zu ezagutzea, edo gure taldeari webguneko zer atal iruditzen zaizkizun interesgarrienak eta erabilgarrienak ulertzen laguntzea.
Beharrezko cookieek oinarrizko funtzioak aktibatzen dituzte, nabigatzeko, esaterako, edo web orrietako eremu seguruetan sartzeko. Web orriak ezin du ondo funtzionatu cookie horiek erabili gabe.
Cookie
Mota
Iraupena
Deskribapena
cookielawinfo-checkbox-necessary
iraunkorra
Urte 1
Cookie hau GDPRren Cookieen Onespenaren pluginak jartzen du. Cookie-ak erabiltzailearen baimena "Beharrezkoa" kategorian gordetzeko erabiltzen dira.
cookielawinfo-checkbox-non-necessary
iraunkorra
Urte 1
Cookie hau GDPRren Cookieen Onespenaren pluginak jartzen du. Cookie-ak erabiltzailearen baimena "Ez da beharrezkoa" kategorian gordetzeko erabiltzen dira.
PHPSESSID
saioa
Nabigatzailearen saioaren amaiera
Cookie hau PHPren jatorrizkoa da eta webguneari egoeraren datu serializatuak gordetzeko aukera ematen dio. Webgune honetan erabiltzaile-saioak ezartzeko erabiltzen da, aldi baterako cookie baten bidez egoera-datuak pasatuz. Cookie horri saio-cookie ere esaten zaio. PHPSESSID cookie-ak ez du iraungitze-eperik ezarrita, webgunea ixten denean desagertu egiten baita.
viewed_cookie_policy
iraunkorra
Urte 1
GDPRren Cookieen Onespenaren pluginak jartzen du cookie-a, eta erabiltzaileak cookie-ak erabiltzea onartu duen ala ez gordetzeko erabiltzen da. Ez du datu pertsonalik gordetzen.
__cfduid
iraunkorra
Hilabete 1
CloudFlare zerbitzuak ezarri du konfiantzazko web-trafikoa identifikatzeko.
Bisitariek web orriekin zer-nolako elkarreragina duten ulertzen laguntzen diete orrien jabeei cookie estatistikoek, modu anonimoan informazioa bilduz eta emanez.
Cookie
Mota
Iraupena
Deskribapena
GPS
iraunkorra
30 minutu
Cookie hau Youtubek jartzen du, eta identifikazio bakarra erregistratzen du, erabiltzaileak beren kokapen geografikoaren arabera arakatzeko.
_ga
iraunkorra
2 urte
Erabiltzaileak eta saioak bereizteko erabiltzen da cookie hau, Google Analytics-ek instalatua.
_gat_gtag_UA_18912877_1
iraunkorra
Minutu 1
Erabiltzaileak bereizteko eta eskaeren portzentaia murrizteko erabiltzen da cookie hau, Google Analytics-ek instalatua.
_gid
iraunkorra
Egun 1
Erabiltzaileak eta saioak bereizteko erabiltzen da cookie hau, Google Analytics-ek instalatua.
__gads
iraunkorra
Urte 1
Iragarkiren batean klik egin duten edo ikusi duten bisitariak anonimoki identifikatzen laguntzen diote Google Ad Manager-i
Lehentasunen cookieek aukera ematen diote web orriari, orri horren jokabidea edo itxura aldatzen duen informazioa gogoratzeko; hala nola lehenetsitako hizkuntza edo zu zauden eskualdea.
Cookie
Mota
Iraupena
Deskribapena
YSC
saioa
Nabigatzailearen saioaren amaiera
Cookie hau Youtubek jartzen du eta bideo txertatuen ikuspegiak arakatzeko erabiltzen da.
Web orrietako bisitarien arrastoari jarraitzeko erabiltzen dira marketin-cookieak. Erabiltzaile bakoitzari iragarki interesgarri eta erakargarriak erakustea dute xede.
Cookie
Mota
Iraupena
Deskribapena
1P_JAR
iraunkorra
1 hilabete
Cookie hau datuak Google-era pasatzeko erabiltzen da.
DSID
iraunkorra
Ordu 1
Google-k ezarria, saioa Googleko kontuarekin beste gailu batean hasi baduz, zure jarduera, gailuen artean lotzeko eta bertan agertzen diren iragarkiak eta horien konbertsioa koordinatzeko.
fr
iraunkorra
3 hilabete
Cookie hau beharrezkoa da Facebook-eko “Like” botoiak funtzionatzeko.
IDE
iraunkorra
2 urte
Google DoubleClick -ek erabiltzen du, eta erabiltzaileak webgunea eta beste edozein iragarki nola erabiltzen dituen azaltzen duen informazioa gordetzen du, webgunea bisitatu aurretik. Erabiltzaileei, erabiltzaile profilaren arabera garrantzitsuak diren iragarkiak aurkezteko erabiltzen da.
mc
iraunkorra
Urte 1
Audientzia granularizatuak neurtzeko QuantCast plataformaren cookie-a. Ez dituzte datu pertsonalak gordetzen, erabiltzaile-identifikatzaileak eta haien nabigazioa baizik
NID
iraunkorra
6 hilabete
"NID" cookie-ak ID bakarra du, Google-ek zure lehentasunak gogorarazteko erabiltzen duena, eta beste informazioren bat, hala nola zure hizkuntza gogokoena, orri bakoitzean bistaratzea nahi duzun bilaketa-emaitzen kopurua (adibidez, 10 edo 20) eta Google-en Bilaketa Seguruaren iragazkia aktibatuta edo desaktibatuta egotea nahi duzun.
uid
iraunkorra
Urte 1
Webguneko bisitarien kopurua eta jarrera modu anonimoan neurtzeko erabiltzen da cookie hau. Bisita-kopurua, webgunera egindako bisiten batez-besteko iraupena, bisitatutako orrialdeak eta abar biltzen dituzte datuek, erabiltzaileek, haiei zuzendutako iragarkiei buruz dituzten lehentasunak hobeto ulertzeko.
VISITOR_INFO1_LIVE
iraunkorra
5 hilabete
Cookie hau Youtubek jartzen du. YouTubeko bideoak webgune batean txertatuen informazioa arakatzeko erabiltzen da.
_fbp
iraunkorra
Egun 1
Facebook-ek publizitate-produktu batzuk eskaintzeko erabiltzen du, esate baterako, iragarkiak egiten dituzten hirugarrenen eskaintzak.
Sailkatu gabeko cookieak, banakako cookieen hornitzaileekin batera, oraindik sailkatzeko ditugun cookieak dira.
Cookie
Mota
Iraupena
Deskribapena
cref
iraunkorra
Urte 1
Hirugarren batek ezarria
d
iraunkorra
3 hilabete
Hirugarren batek ezarria
i
iraunkorra
Urte 1
Hirugarren batek ezarria
KADUSERCOOKIE
iraunkorra
3 hilabete
Cookie honek erabiltzaile bakoitzak Pubmatic-eko kideen webguneak bisitatzeko erabiltzen duen nagigatzaile edo gailu bakoitza identifikatzen du.
KTPCACOOKIE
iraunkorra
Egun 1
Cookie honek erabiltzaile bakoitzak Pubmatic-eko kideen webguneak bisitatzeko erabiltzen duen nagigatzaile edo gailu bakoitza identifikatzen du.
na_id
iraunkorra
13 hilabete
Bisitari bat itzultzean ezagutzeko erabiltzen da. Horri esker, webguneak bisitariaren portaera erregistra dezake eta Addthis.com-en bidez sare sozialetan partekatzeko funtzioa erraztu.
na_rn
iraunkorra
Hilabete 1
Bisitari bat itzultzean ezagutzeko erabiltzen da. Horri esker, webguneak bisitariaren portaera erregistra dezake eta Addthis.com-en bidez sare sozialetan partekatzeko funtzioa erraztu.
na_sc_e
iraunkorra
Hilabete 1
Bisitari bat itzultzean ezagutzeko erabiltzen da. Horri esker, webguneak bisitariaren portaera erregistra dezake eta Addthis.com-en bidez sare sozialetan partekatzeko funtzioa erraztu.
na_sr
iraunkorra
Hilabete 1
Bisitari bat itzultzean ezagutzeko erabiltzen da. Horri esker, webguneak bisitariaren portaera erregistra dezake eta Addthis.com-en bidez sare sozialetan partekatzeko funtzioa erraztu.
na_srp
iraunkorra
Egun 1
Bisitari bat itzultzean ezagutzeko erabiltzen da. Horri esker, webguneak bisitariaren portaera erregistra dezake eta Addthis.com-en bidez sare sozialetan partekatzeko funtzioa erraztu.
na_tc
iraunkorra
13 hilabete
Bisitari bat itzultzean ezagutzeko erabiltzen da. Horri esker, webguneak bisitariaren portaera erregistra dezake eta Addthis.com-en bidez sare sozialetan partekatzeko funtzioa erraztu.
ouid
iraunkorra
13 hilabete
Identifikazio-kate bat ezartzen du bisitari jakin batentzat. Bisitaria bere itzuleran ezagutzeko erabiltzen da hori. Gainera, webguneak bisitariaren portaera erregistratzeko aukera ematen du, eta Addthis.com-ek eskaintzen dituen sare sozialetan partekatzeko funtzioa errazten du.