Uztailak 9: Buenos Aireseko Laurak Batean Ikurrina igotzearen ehun urteak. Zuzenean jarraitu

Uztailaren 9an, 19:00etan, Sabino Arana Fundazioak eta Laurak Bat zentroak, Buenos Aireseko Laurak Batean ikurrinaren igoeraren mendeurrena ospatzeko ekitaldi bat egingo dute elkarrekin. Ekitaldia Sabino Arana Fundazioaren webgunean emango dute zuzenean.

Ekitaldi hau 1921eko uztailaren 9an izan zena, inflexio-puntua izan zen euskal herritar guztien batura entseina bezala ikurrina hartu zuenean.

Argentinatik, Laurak Bateko presidenteak José Gabriel Anitua parte hartuko du, eta Euskal Etxearen sorrera eta historia azalduko ditu, bai eta Hego Amerikako euskal komunitatearen garrantzia ere.

Bilbotik, Gorka Álvarez, Eusko Jaurlaritzako Kanpoko Euskal Komunitaterako zuzendariak, eta Óscar Álvarez-Gila, UPV/EHUko Historiako doktore eta Amerikako Historiako irakaslea egingo dute. Azken hau, blog honen irakurleen ezagun zahar bat.

Duela hilabete batzuk Óscar Álvarez-Gila doktoreak argitaratutako artikulua jaso genuen. Artikulu horretan, 1921eko apirileko aldizkarian Argentinako Euskal Herriko erakunde honen bandera eta ikurrina zeramatzan azala biltzeaz hitz egiten zen.

Sabino Aranak bere herrikideei Euzkadi Euskaldunen Aberria delako ideia zabaldu zuenean, bere belaunaldia, Penintsulako Euskal Herrian foru sistemaren desagerpena ikusi zutenena, azken euskal belaunaldia izango ote zen beldurrez egin zuen. Ez dugu uste une hartan mezu hura herrialde osoan zabalduko zela imajina zitekeenik. Bere lanari esker, azken belaunaldia izateko arriskua zuen belaunaldi hura izan zen, egiazki, nazio bateko kide zela jakin zuen lehen belaunaldia, euskalduna.

Hark, armen indarrak foruak indargabetu zituenean, «Patria mía ¿he nacido yo para verte morir?» («Nere aberria, zu hiltzen ikusteko jaio naz ni?») idatzi zuen, eta ez zuen espero bere mezua hain azkar, sakon eta indartsua izango zenik, ez bakarrik Atlantikoaren alde hartako herrikideen artean, baizik eta Amerikan bizi zirenen artean.

Amerikako euskal komunitatea oso jakitun izan zen beti komunitate propio eta bereizi batekoa zela. Limako Arantzazuko Ama Birjinaren Ermandadeak frogatzen duen bezala. 1612an sortu zuten «euskal nazio»ko kideek hiri hartan, hau da, arabarrek, bizkaitarrek, gipuzkoarrek eta nafarrek (eta penintsulako euskaldunak ziren euskaldun kontinentalek).

Baina XI. mendearen amaieran hasi zen ibilbideak eta euskaldunek nazio baterako eskubidea dutela onartu zuen onarpenak, Laurak Bat, Euskal Nazioa Amerikan defendatzeko ideia zabaltzeko eredua da.

Euskal etxe hau 1877ko martxoaren 13an sortu zen, hau da, azken karlistaldia eta ondoren Espainiako Erresumako gobernuak foruak indargabetu zituenetik gutxira. Eta abolizio horren aurkako erreakzio gisa sortu zen. Euskal Etxe honi bere sorreraren 140. urteurrenean eskaini genion artikuluan jaso genuen bezala, hau izan zen sorreraren arrazoia.

«Euskal Herriak bizi zuen egoera zailaren aurrean, eta gure erakundeek duten arrisku berehalakoaren aurrean, aspalditik zetorren euskaroen zoriona eragiten ari ziren, alderdien aspaldiko liskarrak ahaztuta, estu-estu lotu behar ginela euskal herritar guztiok, gure herri idolatratuan gertatzen ari ziren gertakariei antsietate eta interes handiz begiratzen genien euskaldun guztiok, nahiz eta gure herri horretan gure babes pasiboak inolako eraginik izan ez hauek zuten etorkizunea, guztiarekin ere, gure anaiak alaituko zituela uste zuten, itsasoaz bestalde, gorentasun eta duintasun osoz defendatzen dituztela gure arbaso loriatsuek utzi zizkiguten eskubideak, lur pribilegiatu haren seme nobleek beren sentimenduen kaparetasuna ez dutela inola ere gutxietsi, eta hemen, han bezain euskaldun izanik, ez ditugula Via Crucis mingarrian uzten».

Buenos Aireseko Laurak Bat jaio eta bost urte geroago, Abandon (Bizkaia), Arana anaien arteko elkarrizketa gertatu zen. Sabino gazteenak bere ideia karlistak utzi eta euskal nazionalismoaren corpus ideologikoa sortzen hasi zen.

Sabino Arana gazte haren ideiak oso goiz iritsi ziren Amerikara, eta badirudi Laurak Batean sustraitu zirela, laster erakusten baitu euskal nazionalismoak aldeztutako ideien aldeko gogo argia.

Hau, Sukarrietan 1907ko uztailaren 14an egin zen Sabino Aranaren omenezko ekitaldian Laurak Bateko presidentearen presentziak frogatzen du. 1894ko uztailaren 14an, “Euskeldun Batzokija” elkartearen balkoian, Bilboko Correo kaleko 22. zenbakian, Ikurrinaren lehen altxatua ospatzeagatik aukeratu zen data hau.

Jose M. de Larrearen presentzia ez zen kasualitatea izan. Euskal Etxe honetako Zuzendaritza Batzordeak agindu zion “maisuaren hilobian koro bat jartzeko”. Irrintzin, Argentinan 1907ko irailean argitaratutako euskal aldizkarian, jasotako artikuluak irakurtzean, Euskal Nazioko kide izatearen sentimendu sakona uler dezakegu, Sabino Aranak definitutako kontzeptuan, zuzendaritza batzorde hura bustitzen ari zela.

14 urte geroago, 1921eko uztailean, Laurak Batek bere egoitzan Ikurrina altxatzea erabaki zuen, Argentinako Errepublikako banderarekin batera. Ikurrina euskal herritar guztiak ordezkatzen zituen irakaskuntza gisa jartzen zen, Euskal Nazioaren sinbolo gisa. Zentruaren sarreran Ikurrina bat izatea, ez bakarrik errepublika hartako banderarekin batera, baita armarri batekin ere, «Zazpiak bat», euskal lurralde guztiak anai-arreba aske eta berdin gisa hartzen dituena. Kontinentalak nahiz penintsularrak.

Ez dezagun ahaztu, Ipar Euskal Herrian jaiotako armarri bat, Frantziako administrazioaren menpe dagoena. Eta 1897an Donibane Lohizunen egindako “Congrès et Fêtes de la Tradition Basque” delakoan argia ikusten duen armarria. Jean de Jaurgainek zazpi lurraldeak ordezkatzen zituen armarria diseinatu zuen, sei armarriz osatua. Ezin da kasualitatea izan, hori euskal nazionalismoaren lehen gune politikoa sortu eta hiru urtera bakarrik gertatzea.

Euskal Herri osoan, eta euskaldunak biltzen ziren munduko leku guztietan, hazi indartsu eta kementsu bat hazi zen: «Euzkadi euskaldunen aberria da». Gogoratu besterik ez dago munduko bigarren “Euskeldun Batzokija” Filipinetan sortu zela. Baina hori beste istorio bat da.

Orain, ixteko, bi gomendio egiten dizkizuegu:

Mikel Ezkerroren Laurak Bat de Buenos Airesko Laura Baten Historia liburuaren irakurketa. Eusko Jaurlaritzak argitaratutako Urazandi Bildumako liburu bat, PDF formatuan eskuragarri dagoena eta doan lor dezakezuena.

Eta ez huts egin hurrengo uztailaren 9ko 19:00etako hitzordua. Sabino Arana Fundazioaren webgunearen bidez zuzenean jarraitu ahal izango duzue ekitaldia.

 

---

 

 

Last Updated on Uzt 20, 2021 by About Basque Country