Gaur, uztailak 31, Loiolako San Inazio eguna, historian eragin handiena izan duen euskaldunetako bat, The Boston Pilot egunkariak iritzi-artikulu bat jaso du, Bostongo Artxidiozesiko artxibozainak, Violet Hurst-ek sinatua. Artikulu horretan, Jesusen Konpainiak hirian eta AEBetan duen presentzia eta eragina aztertzen dira.
Harekin bi gauza ikasi ditugu. Alde batetik, euskal santuak Estatu Batuetako zati horretan sortutako ordenaren presentzia eta eragina. Eta bestetik, kolonialismoaren garaiko gerra franko-ingelesetan jesuita batzuek Amerikako natiboen interesen alde izandako rola.
Sébastien Raley jesuitaren historiak Amerikako natiboen interesen defentsan duen inplikazioan jartzen du arreta. Britainiar kolonoek hil zuten, eta gerretako batek bere izena du: «Aita Raleko gerra». Horrek gogora ekartzen digu, nolabait, Jesuiten guarani misioetan gertatutakoa. Jesuitek mende bat lehenago antolatu zuten Hego Amerikan, eta Portugalgo kolonizatzaileen ekintzagatik eta Jesusen Lagundia Espainiako koroaren eremu guztietatik kanporatzeagatik suntsitu egin zituzten.
Gerra horretan, Wabanaki Konfederazioko kideek parte hartu zuten, maliseet, passamakoddy, micmac, abenaki eta penobscot direlakoek osatua. Hizkuntza algonkinoez hitz egiten duten Ipar Amerikako bost nazio direla.
Dagoeneko hitz egin izan dugu gure blogean hizkuntza-talde horretako herri hiztun batzuen eta euskaldunen arteko harremanaz. Guztiaren ondoren, baleak ehizatzeko eta bakailaoa arrantzatzeko helburuarekin euskaldunak iritsi ziren kostaldean bizi ziren. Hain harreman bizia izan zen, pidgin euskal-algonkino bat sortu zutela. Gaur egun ere, jatorrizko nazio horietako kideen artean «Basque» abizena daramaten pertsonak aurki ditzazkegu. Are gehiago, orain AEBak eta Kanada diren lurraldeen historiako lehen tresna metaliko bihurtu den «Euskal Aizkora»ren historia bereziak ere badu zerikusia hizketa-nazio algonkinen hedapenarekin.
San Inazio egunean gogoratzeko istorio interesgarria. Baina ona da gogoratzea, halaber, «Espainiako erregeari» ez ziola balio izan, garai hartan existitzen ez zen kontzeptu politikoa. Gaztelako erregeari Nafarroako Erregearen aurkako borrokan lagundu zion erresuma horren konkista finkatzeko. Bera ere ez da «espainiar» kalifikatu behar kontzeptu horrek gaur egun duen zentzu politiko eta sozialean, ez eta «gaztelaniar» ere. Bera Gaztelako Erregearen zerbitzura zegoen gipuzkoarra zen, oso bestelakoa. Bizkaiko, Gipuzkoako eta Arabako euskaldunen eta Gaztelako Erregearen arteko harremana ulertzeko, ona da AEBetan pisu historiko eta politiko izugarria duen norbait irakurtzea: John Adams, foru-lurraldeak zer ziren oso ondo deskribatzen dituena.
The Boston Pilot – 2020/7/31 – AEB
THE ORIGINS OF THE JESUITS AND THEIR IMPACT ON BOSTON HISTORY
Friday, July 31, marks the Memorial of St. Ignatius of Loyola, the founder of the Society of Jesus. In honor of the occasion, and in thanksgiving for the immeasurable contributions of the Jesuits to the Archdiocese of Boston, the following is a brief history of his life and legacy.
(Jarraitu) (Itzulpen automatikoa)
Goiburuko argazkia: A Sketch Of St. Ignatius Church, Chestnut Hill C. 1949. Pilot Photo/Courtesy Archdiocesan Archives
Last Updated on Abe 21, 2020 by About Basque Country