Itzultzailea: Leire Madariaga
Gaur, maiatzak 14, Israel Estatuak, Independentzi Deklarazioa ospatzen duen eguna da. 1948ko maiatzak 14 batean, David Ben Guriรณnek hitzaldi hunkigarri batean, nazio honen sortzearen konstantzia uzten zuen.
Israeldarrak eta euskaldunak lotuak daudela komentatzeko egun egokia dela uste dugu. Kasu honetan melodia batengatik. Dagoeneko, 2.Mundu Gerran euskal eta israeldar erresistentziak elkarrekin topo eta elkarrekin lan egin zuteneko historiari buruz hitz egin dugu, Israel Estatuko heroi bihurtutako Esteban Hernandorena Zubiaga, Marinako Kapitainaren Historiari buruz ari gara.
Kasu honetan ez da kasu heroiko bati buruz ari, baizik eta askoz ere sinpleagoa den historia bati buruz. Euskal musika ezagun bat, Israelgo sinbolo bihurtzen amaitu zeneko historia. Historiak, Naomi Shemer konpositore famatua, poeta eta Israel Saria, israeldar abesti ezagunenetakoen autorea inguratzen du. 1967an, abestiaren ospakizun batean Jerusalemi zuzendutako abesti bat idaztea planteatu zitzaionean hasi zen. ‘Yerushalaim shel Zahab’ (‘Urrezko Jerusalem’) idatzi zuen, Shuli Natan abeslariaren arrakasta bihurtu zena. Hain arrakastatsu, hilabete gutxitara, “6 egunetako Gerrate” garaian, Jerusalemgo Hiri Zaharrean sartzen ziren eta Tenpluaren Mendian eta Erosten Harresira heltzen zindoazela israeldar jauskariek abestu zuten kanta izan zen. Momentu hartatik aurrera, israeldarrentzat sinbolo bihurtu zen, ereserki nazionala izateko eskakizunak Parlamentura heldu ziren.
Abestiaren autoreak, bizitza osoan zehar ezeztatu zuen euskal abesti batean oinarritu zela. Nahiz eta askotan, Paco Ibรกรฑezek, bere amak umea zenean kantatzen zituen abestietan oinarrituta egin zuen Oroitzen diskorako abestiarekiko antzekotasunagatik galdetu. Zehazki, Pello Joxeperen bertsio bat, bertsio ezberdinak izan dituen nafartar kanta.
2005ean, bere heriotza ohean, Gil Aldema bere lagunak idatzitako gutunaren bitartez, kanta ezagutzen zuela aitortu zuen eta honek, era inkontziente batean, bere abestiaren sorkuntzan eragin izan zuela. 60 urteen hasieran, Nehama Hendel israeldar abeslariaren kontzertu batean entzun zuela aitortu zuen, nork 1962an Paco Ibaรฑez abeslariak Israelen emandako kontzertu batean entzun izan zuen. Bere abestiaren oinarria euskal kanta hori izan zela aitortzen duen gutunean, konpositorearen heriotza eta gero, hau zabaltzea eskatzen zion lagunari. Honek, plagio sentzazio horrek bere baitan zuen pisua adierazten du.
Gil Aldemak bere lagunaren azken eskakizun hori bete zuen eta Haaretz egunkariarekin informazioetan biltzen den bezala, informazioa Israelen argitaratu zen. Honek, zalaparta handia eragin zuen. Luitxo Fernandezek (aurretik ere aipatu izan duguna) “el mapamovil” izeneko bere blogean puntualki bildutako informazioa.
Garai hartan Haaretz israeldar egunkarian argitaratutako informazioa uzten dizuegu; Israelen ezagutu zen Paco Ibaรฑezen bertsioa; Mikel Laboak Juan Frantzisko Petrirena, ‘Xenpelar’ (1835-1869) poema letra bezala erabilitako bertsioa, zein Israelen Independentzi egunean entzuteko oso aproposa iruditzen zaigun; eta konpositore beraren bertsio bat. Era berean, Havtajรก, La asociaciรณn de Amistad Euskadi-Israel (Euskadi-Israel ateko adiskidetasunaren erakundea) erakundeak bere Facebook orrialdean idatziriko sarrera ere, non historia honen haria aurkitu dugu.
ย Haaretz -2005/5/5 – Israel
In letter, Naomi Shemer admitted lifting ‘Jerusalem of Gold’ tune
Egun batzuk hil aurretik, ekainean, Naomi Shemer saridun, poeta eta Israelgo saria irabazi zuen lagun bati, 1967an, “Jerusalem of Gold” izeneko abesti ospetsua melodia oinarritzat hartuta zuela esan zuen.
(Jarraitu) (Itzulpen automatikoa)
——————————-
ย Haaretz -2005/5/5 – Israel
Naomi Shemer lifted `Jerusalem of Gold’ melody from Basque folk song
Shemerrek Gil Aldema musikagileari esan zienez euskal amilotxaren erabilerarik gabe ezagutzen zuela eta zer egin zuen konturatu zenean panikatu zen. “Nik uste dut gaixotasuna gertatzen den lan istripu zoragarria dela, gaixotasunaren arrazoia izan daitekeelako”, idatzi zuen Aldemari, Israeleko beste sarien saria, abestiaren konposizioa hasi zuenean. “Munduko familiako zu zara, nire familiaren ondoan, ‘Jerusalem Gold Gold-en ezagutu beharko lukeena”, eta hemen egia da “, idatzi zuen Shemerrek.
(Jarraitu) (Itzulpen automatikoa)
—————————-
ย Haaretz -6/5/2005 – Israel
Shemer had no reason to feel bad, says Basque singer of copied tune
Ibanezek ostegunean esan zuen Shemerren erruaren sentimenduak euskal abestiaren melodia oinarri hartuta entzun zuela eta ez zuela onartu. “Pena da, errudun sentitzeko arrazoirik ez zuela”, esan zuen ostegunetan. “Egia da, uste dut nire abestia entzun duela, baina hori da bizitza eta hori ikusten dut hori. Ez zen sekretu bat ere. Honi buruz hitz egin nuen lagunekin, eta aipatu nuen jendearekin hitz egin nuen. Ez nuen hizketan Naomi Shemer, orduz geroztik, ez nuen berriro ikusi, eta ez zidan benetan axola. Bada ikusi badut, zalantzarik gabe aipatuko nuke, baina, noski, haserre gabe. “
(Jarraitu) (Itzulpen automatikoa)
—————————-
Last Updated on Abe 21, 2020 by About Basque Country
