Gure blogean errepikatzen den gaietako bat Amerikako Kolonietan euskaldunen presentzia da. Eta arrazoi askorengatik da. Baina denak, edo asko behintzat, liluraren inguruan dabiltza.
Munduaren alde hartan, aberastasunagatik edo populazioagatik nabarmentzen ez zen herrialde bateko euskaldunen eskukada batek izan zuen eraginak eragiten digun lilura. Alderantziz. Eragin-gaitasuna eta protagonismoa erakutsi zituzten, eta, garai kolonialaz gain, Amerikako errepubliketan ere jarraitu zuten.
Hasiera-hasieratik izan zuten antolaketa-gaitasunak ere liluratzen gaitu. “Euskal nazioko kideek” Amerika osoan zehar arabarrak, bizkaitarrak, gipuzkoarrak eta nafarrak elkartzeko sortu zituzten ermandadeek eta kofradiek (eta handik pasatuz penintsulako herrikideak balira bezala pasatzen ziren euskal herritar kontinentalek) babesteko antolatu behar zuten beharraz hitz egiten digute.
Horri guztiari buruz asko hitz egin dugu blog honetan, eta ziur gaude, hitz egiten jarraituko dugula. Baina, gaur, “tangentziala” dirudien baina Amerikako euskaldunen abentura honetan “nuklearra” den gertaera bati ekingo diogu.
Gaur, urriaren 18an (hau argitaratzen dugun orduan, oraindik ere, hemen kontatzen dugun istorio hau gertatu zen lurretan), 375 urte betetzen dira Arantzazuko Ama Birjinaren entronazioa kontinente hartan gertatu zenetik.
Gaur bezalako egun hartan, 1646an, Arantzazuko Ermandadeko kide batek Limara eraman zuen Ama Birjinaren irudia, 1612an sortua, San Frantzisko komentuan ermandade horrek zuen kaperaren aldarearen erdigunean kokatu zen.
José de la Puente Brunke historialari perutarra, ermandade honetako familia zaharrenetako baten ondorengoa, artikulu honetan kontatzen du.
Bertan, orrialde gutxi eta interesgarri batzuetan, ermandade horren ikuspegi orokorra eskaintzen du, Amerikako guztiak ulertzeko eredua; Limako Arantzazuko Ama Birjinarekiko debozioa, orainaldira arte hedatzen dena; eta irudiaren etorreraren historia, XVII. mendearen erdialdeko Lima hartan gertatutakoa.
Halaber, Limako San Frantzisko elizaren azpian zegoen ganga euskaldunek lurperatzen zutela gogorarazten du. Ganga horri buruz hitz egin dugu hemen, Limako Aranzazu Euzko Etxeak turismoarentzat erakargarri bihurtzeagatik salatu baitu.
Euskaldunak eta Guadalupe Birjina Mexikon
Gainera, aurtengo abenduan, 2021ean, Guadalupeko Ama Birjina Mexikon agertu zeneko 490. urteurrena ospatzen da. Euskaldunek protagonismoa dute eta Arantzazurekin ere lotura dute.
Laster kontatuko ditugu konexio horiek prestatzen ari garen bideo berezi batean. Baina esan dezakegu Mexikoko gotzaina, Fray Juan de Zumarraga, Guadalupeko historiako protagonistetako bat, euskalduna zela eta euskaldun eta frantziskotar gisa Arantzazuko monasterioan egon zela.
Ekainean, Deia egunkariak, beherago jaso dugun artikuluan, bideo horren xehetasun batzuk aurreratu zituen, Arantzazuren eta euskaldunen eta Guadalupeko Ama Birjinaren arteko lotura gogoratzeko eta indartzeko prestatzen ari garenak. Amerikako euskaldun guztien arteko lotura ere bada, baina indar berezia du Santiago-Lima-Mexiko ardatzean, Arantzazuko Ama Birjinaren izenarekin sortutako kofradien eta ermandadeen bidez sortua.
Sinestuna izan ala ez, ezinezkoa da Aránzazuko Birjinak Amerikako euskal komunitatearen antolaketan izan zuen garrantzi nagusia ez baloratzea eta ez onartzea, bai eta Oñatiko Santutegiaren arduraduna den frantziskotarren ordena ere, hango eliza eta komentuen inguruan antolatu baitziren Amerika osoko euskaldunak.
Deia – 2021/7/24 – Euskadi
Guadalupeko Birjina Arantzazun entzuten da
Arantzazuko santutegia Guadalupeko Ama Birjinaren mantuan aurkitutako musikarekin grabazio berezi baten eszenatokia izan da. Limako Aranzazuko Andre Mariaren kofradiaren opari bat Mexikoko euskal komunitateari
(Jarraitu) (Itzulpen automatikoa)
Last Updated on Aza 17, 2021 by About Basque Country