National Geographic-en webguneak, ingelesezko edizioan eta gaztelaniazko argitalpenean, Annelise Jolley-k sinatutako artikulu interesgarri bat argitaratu du, sagardoak euskaldunen historia kultural, sozial eta ekonomikoan izan duen garrantziari buruzkoa.
Askotan hitz egin izan dugu euskaldunek, penintsularrek eta kontinentalek nabigazioaren, esplorazioaren eta arrantzaren arloan denboraldi historiko luze batean izan duten protagonismoari buruz. Aurkikuntzen aroan bere erliebe handiena lortzen duen papera. Euskaldunek historiari egindako ekarpen handiaz ari gara. Ekarpen hori, zoritxarrez, ez da ezagutzen, ezta gutxiago ere, gure gizarteak egoki aldarrikatzen duena.
Arrantzaleak, balea-ehiztariak, esploratzaileak, nabigatzaileak, mendeetan zehar nabigazioan funtsezkoak izan ziren ibilbide handien sortzaileak… Euskal marinelen ondarea izugarria da. Guk, duela hamar urte baino gehiagotik hemen idazten dugunok, partekatu dugun historia honen zatiakezagutu ditugu. Beti harrituta euskaldunak protagonista dituen epopeia horrekin.
Eta istorio honetan guztian sagardoak funtsezko eginkizuna du. «Arma sekretua» izan zen, eta, horri esker, euskal marinelek bidaia luzeak egin ahal izan zituzten bakailaoaren edo baleen bila, tripulazioek sarraskitzen zuten gaitz handia jasan gabe, edo, artikuluak dioenez, itsasoetan gertatzen ziren gainerako gaitz guztiak baino heriotza gehiago eragin zituen: eskorbutoa.
Horretaz guztiaz eta Euskal Herrian sagardoaren kultura errotuarekin zerikusia duten beste gauza batzuez mintzo zaigu artikulu hau. Edari honen historiaz hitz egiten digu, sagardotegien tradizioen berreskurapenaz, sagardoaren inbrikazio sakonaz eta euskaldunen kulturan esan nahi duen guztiaz. Hemen eta oinarritu diren lekuetan. AEBn «euskal sagardoa» aurkitzeko aztarnaren bat ere ematen du, edo, norbait gure herrialdera hurbiltzen bada, sagardoa dastatzeko lekuak.
Euskal Herriko mapa National Geographic-en 1968ko abuztuko edizioan. Maparen azalpen-testuari erreparatzea. Ez du hondakinik. Batez ere kontuan hartzen badugu zein urtetan argitaratu den.
Gai «sagardogile» horiei buruz munduko txoko guztietan sortutako informazioak biltzen joan gara gu. Iparramerikako argitalpen entzutetsuan agertutako euskaldunei buruzko informazio ugari ere jaso dugu. Besteak beste, 1968an Land of the Ancient Basques izenburupean argitaratu zuen artikulu berezia nabarmendu behar dugu. Robert Laxalt euskal jatorriko autore iparramerikarrak idatzitako artikulu berezia, William Albert Allard-en argazkiekin. Estatu Batuetako askori Euskal Herriaren existentziaz jabetzen lagundu dion testua, zalantzarik gabe ultzera bat eragin zuena AEBko enbaxadore frankistan.
Euskal sagardoari buruzko artikuluaren ingelesezko bertsioan “Basque Country”-ren kokapen-mapa, gaztelaniazko edizioan jaso gabea
Ultzera horren arrazoietako bat Euskal Herri osoaren mapa izan zen (penintsulako lurraldeak zein kontinentalak), baita harekin batera doan testua ere, 37 orrialdeko artikulu hura irekiz argitaratu zena.
Bada, badirudi gai horietan gauza batzuk ez direla asko aldatzen. Izan ere, ingelesezko edizioan Euskal Herriaren kokapen mapa agertzen da. Baina mapa hori, 1968koa baino askoz argiagoa izan arren, desagertu egin da gaztelaniazko edizioan… Gertatzen diren gauzak.
Nolanahi ere, bitxikeriak alde batera utzita, artikulu hau ona da partida bikoitzez. Alde batetik, kontatzen duenagatik, eta, bestetik, mundu osoko milioika irakurlei normalean kontatzen ez diren euskaldunei buruzko gauza asko aurkituko dituztela esaten dielako.
Eskerrik asko, Annelise Jolley eta National Geographic.
Gaztelaniazko eta ingelesezko edizioak partekatzen ditugu.
National Geographic – 2021/5/19 – AEB
Las sidrerías del País Vasco mantienen viva una historia antigua
Con más estrellas Michelín per cápita que cualquier otra ciudad del planeta, San Sebastián es el centro gastronómico de España y, posiblemente, del mundo. Y el mundo ha tomado nota. En los últimos años, los famosos bares de pintxos de la ciudad se han popularizado entre los turistas. Los recorridos gastronómicos locales alejan a los grupos de la Parte Vieja de la ciudad, un barrio hacinado que está hasta arriba durante la hora punta de la tarde. Pero el patrimonio culinario de San Sebastián incluye un reclamo potente y antiguo: la sidra.
Basque Country’s cider houses keep an ancient history alive
With more Michelin stars per capita than any city on Earth, San Sebastián is the gastronomic center of Spain, and possibly the world. And the world has taken notice. In recent years the city’s famous pintxo bars (a Basque spin on tapas) have grown increasingly popular with tourists. Local food tours steer groups away from Old Town, the cramped neighborhood that swells to bursting during the evening rush. But San Sebastián’s culinary heritage includes a potent, older attraction: cider.
