Esaten den bezala, Norberaren historia ahazten duen herria, errepikatzera kondenatua dago. Esaera hori gertaera negatiboentzat dela imajinatzen dugu, positiboentzat izan beharreko esaldia horrelako zerbait izango litzateke, Norberaren historia ahazten duen herria, hau galtzera kondenatua dago.
Blog hau idazten daramatzagun lau urteetan zehar, gure Herriari, Euskal Herriari buruz dugun ezjakintasunak, irainetik gertu geratzen dela. Baina gutxienez ez gure erruagatik, baizik eta Historia hori (letra larritan) guk ikasi beharrekoa adierazten zutenengandik izkutatua izan delako. Gure Historiaren, Nazio bezala dugun Historiaren atalak deskubritzen joan gara pixkanaka, altxorren bat aurkitzen duen ume baten bezala harrituz, eta gure irakurleei ilusio berarekin kontatuz. Orain bezala.
Arazoa hurrengoa da, EITB bezalako instituzio estrategiko batek, nazismoaren aurrean euskal nazionalismoak duen joera zalantzan jartzen duen “Una Svastica sobre el Bidasoa” izeneko dokumental bezalako bat finantzatzen dela ikusten dugu, ikertzaileek onartu ez duten teoría bat dokumental bihurtzeko diru publikoa ematen den egoera, “Vasconiako historia bat: euskalduntze berantiarra” bezala, eta VI.mendean Mendebaldeko Vasconian euskera ez zela hitz egiten planteatzen duen dokumentala.
Bitartean, ez aipatuz eta ahaztaraziz, euskaldun biztanleriaren jakintzari izkutuak geratzen dira beste tonu eta esanahi batzuk dituzten informazioak. Adibidez, Felipe II-k esaniko esaldia ikasi dugu guztiok, “en mi imperio no se pone el sol” (nire aginterrian ez da eguzkia izkutatzen). Baina gutxik jakingo dute garai hartan euskaldunak nabigatzaile eta itsasontzi eraikitzaile hoberenak kontsideratuak zirela edo beraien “txalupak” XVI.mendeko “formula 1” kontsideratzen zirela.
Biscayarhalvøya penintsula Albert I Lan kostaren erdialdea, Spitsbergen iparraldea.
Euskadunok, gure historia “ber-deskubritzen” ari gara, ikertzaile lokalen lanari esker batez ere. Euskaldunok “balearen ehizan” edo “makailuaren arrantzan” izandako rola, ahazte propio horren eredu eta ikerketa horren adibide dira. Konkretuki, euskal baleontzien kasuan Red Bay-en euskal presentziari buruz hitz egin dugu, eta baita Saint Pierre et Miquelón irletan eta horrek eragin duen guztia. Era berean, kolonial garaiko Brasilen euskal arrantzaleek bertako bale-industrian izandako rola ere bildu dugu.
X.mendetik (gutxienez) gaur egun arte (honekin jarraitzeko arrazoirik ez dagoena eta euskaldunek XVIII.mendean utzi zutena) existitzen den industria handian euskaldunek izandako rolaren ikuspegi orokorra Carlos Mey-ek eginiko lanari esker hemen eta hemen ezagutu ahal dugu.
Zergatik kontatzen dugun guzti hau? Lagun jakintsu eta on bati esker, Euskaldunen Historiari buruz egunero harritzen gaituen historia bat eskeintzen digunak, hauek gaur eguneko Kanadara edo Brasilera ez zirela baleak ehizatzeko joan. XVII eta XVIII.mendeetan, Svalbard artxipielagoan, Artiko ozeanoan, Barents itsasoan eta Groenlandiako itsasoaren arteko elkargunean kokatutako artxipielagoan, lan hori egiteko kontratatuak izan zirela jakin dugu.
Jens Munk norvegiar-danesa izan zen, Danimarkako Christian IV-aren mandatuaren pean zegoen nabigatzaile eta ikertzailea, bale-industriak izan zezakeen ekonomi bultzada ikusirik, euskal itsasontziak (euskal tripulazioarekin) kontratatu zituen lan hori egiteko. 1617ko udaberrian, Spitsbergen helmuga zuen lehen espedizio danesarentzat hemezortzi baleontzi euskaldun kontratatu zituen. Spitsbergen, Svalbard artxipielagoko irlarik handiena da (Jens Munk Wikipedian). Abentura gogor hartatik, irla horien posizio geografikoa baino ez dugu ikuskatu behar, Ipar Polotik ia 10 gradura, betirako seinale argiak geratu ziren: Indikazio toponimikoak.
Gaur egun, Norvegiar Poloko InstitutuakSpitsbergen irlaren iparraldeko mapetan, bizkaitarrekin lotutako istripu gerografikoak biltzen ditu (euskaldunek sinonimoa garai hartan). Zerrenda, gainera, luzea da (izenean klik eginda bere posizioa ikusten da)
Biscayarfonna. Haakon VII.aren Lurraldea, Raudfjorden eta Breidbogen artean dagoenBiscayarhalvøya penintsulako meseta glaziarra. Jatorria: Bizkaiko baleontziengatik (Euskadunak) XVII eta XVIII. Mendeetan Spitsbergen artxipielagora baleen ehiza eraman zutenek.
Biscayarhalvøya – Haakon VII.aren Lurraldearen ipar-ekialdean, Raudfjorden eta Breibogen arteko penintsula, hegoaldean Rabotlagunak mugatua eta iparraldean Rabotvatnet eta Rabotdalenek.
Biscayarhuken. Haakon VII.aren Lurraldea, Raudfjorden eta Biscayarhalvøyaren punta. Jatorria: Bizkaiko baleontziengatik (Euskadunak) XVII eta XVIII. Mendeetan Spitsbergen artxipielagora baleen ehiza eraman zutenek. Biscayarhuken Ermaktangenetik oso hain hurbil kokatua dago, non antzinako mapetan oso zaila den bata bestetik ezberdintzea.
Biskaiers-huk. Antzinako izena, gaur egun Velkomstpynten bezala ezaguna. Woodfjorden ahoaren mendebaldean eta Reinsdyrflyaren iparraldean dagoen punta.
Biscayers Hoek. Antzinako izena, gaur egun Ermaktangen bezala ezaguna. Raudjorden, Biscayarhalvoyaren ahoaren mendebaldeko puntarik baxuenean, Haakon VII.aren Lurraldearen puntu septentrionalena.
Erreferentzi hauek “pixkat arinagokoa” eta euskaldunen heltze momentuari hurbilagoa den mapa batean aurkitu ditzakegu. 1758an datatutako mapari buruz ari gara eta “Carte du Spits-Bergs suivants les Hollandois” errepresentatzen du (Spits-Bergsen itsas-karta holandarren arabera) eta bertan era argi batean “Bizkaiko Golkoa” ikus daiteke, gaur egungo Biskayerhuken dena, norvegiar hizkuntzatik itzulia Bizkaiko Semeak. Bertako biztanleek ere “euskaldunen lekua” bezala ezagutzen dute.
Spitzbergen irlako Bizkaiko Golkoa (Ozeano Artikoa)
Euskadi Irratiaren, Levando Anclas programaren elkarrizketaren erreferentzi bat uzten dizuegu, Angel Quirogak Spitzbergen irlan izandako euskal Bale-estazioari buruz hitz egiten duena.
Amaitzeko, irla honi buruzko kuriositate bat. Bertan Svalbard-eko Hazien Bobeda Globala kokatzen da, Longyearbyenetik hurbil dagoen mendi barruan egindako tuneletan kokatzen den «azken judizioaren kutxa». Honek gutxienez 10.000 hazi ezberdin babestuko ditu gerra nuklear edo egungo klima egoeraren bapateko aldaketa bat gertatzen bada.
El blog de Roge – 18/8/2007 – Euskadi
Ángel Quiroga: Estación ballenera vasca en la isla de Spitzbergen, ártico noruego
Ángel Quiroga es un donostiarra que tiene el bonito oficio de director de hotel en barcos de expedición por la Antártica y el Ártico. Durante este verano ha navegado en el buque ruso Grigoriy Mikheev por las más altas latitudes del norte de Europa. En la isla de Spitzbergen organizo una excursión al encuentro de una antigua estación ballenera vasca y la hallo en una zona denominada Biskayerhuken (“Hijos de Bizkaia” traducido del noruego). También es denominada “el sitio de los vascos”.
Cookie propioak eta hirugarrenenak erabiltzen ditugu, gure webgunean erabiltzaileari ahalik eta esperientziarik onena ematen diogula bermatzeko. Cookieei buruzko informazio gehiago.
Webgune honek cookieak erabiltzen ditu, erabiltzaileari ahalik eta esperientziarik onena eskaini ahal izateko. Cookieen bitartez lortutako informazioa zure nabigatzailean gordetzen da, eta askotariko funtzioak betetzen ditu, hala nola gure webgunean berriro sartzen zarenean zu ezagutzea, edo gure taldeari webguneko zer atal iruditzen zaizkizun interesgarrienak eta erabilgarrienak ulertzen laguntzea.
Beharrezko cookieek oinarrizko funtzioak aktibatzen dituzte, nabigatzeko, esaterako, edo web orrietako eremu seguruetan sartzeko. Web orriak ezin du ondo funtzionatu cookie horiek erabili gabe.
Cookie
Mota
Iraupena
Deskribapena
cookielawinfo-checkbox-necessary
iraunkorra
Urte 1
Cookie hau GDPRren Cookieen Onespenaren pluginak jartzen du. Cookie-ak erabiltzailearen baimena "Beharrezkoa" kategorian gordetzeko erabiltzen dira.
cookielawinfo-checkbox-non-necessary
iraunkorra
Urte 1
Cookie hau GDPRren Cookieen Onespenaren pluginak jartzen du. Cookie-ak erabiltzailearen baimena "Ez da beharrezkoa" kategorian gordetzeko erabiltzen dira.
PHPSESSID
saioa
Nabigatzailearen saioaren amaiera
Cookie hau PHPren jatorrizkoa da eta webguneari egoeraren datu serializatuak gordetzeko aukera ematen dio. Webgune honetan erabiltzaile-saioak ezartzeko erabiltzen da, aldi baterako cookie baten bidez egoera-datuak pasatuz. Cookie horri saio-cookie ere esaten zaio. PHPSESSID cookie-ak ez du iraungitze-eperik ezarrita, webgunea ixten denean desagertu egiten baita.
viewed_cookie_policy
iraunkorra
Urte 1
GDPRren Cookieen Onespenaren pluginak jartzen du cookie-a, eta erabiltzaileak cookie-ak erabiltzea onartu duen ala ez gordetzeko erabiltzen da. Ez du datu pertsonalik gordetzen.
__cfduid
iraunkorra
Hilabete 1
CloudFlare zerbitzuak ezarri du konfiantzazko web-trafikoa identifikatzeko.
Bisitariek web orriekin zer-nolako elkarreragina duten ulertzen laguntzen diete orrien jabeei cookie estatistikoek, modu anonimoan informazioa bilduz eta emanez.
Cookie
Mota
Iraupena
Deskribapena
GPS
iraunkorra
30 minutu
Cookie hau Youtubek jartzen du, eta identifikazio bakarra erregistratzen du, erabiltzaileak beren kokapen geografikoaren arabera arakatzeko.
_ga
iraunkorra
2 urte
Erabiltzaileak eta saioak bereizteko erabiltzen da cookie hau, Google Analytics-ek instalatua.
_gat_gtag_UA_18912877_1
iraunkorra
Minutu 1
Erabiltzaileak bereizteko eta eskaeren portzentaia murrizteko erabiltzen da cookie hau, Google Analytics-ek instalatua.
_gid
iraunkorra
Egun 1
Erabiltzaileak eta saioak bereizteko erabiltzen da cookie hau, Google Analytics-ek instalatua.
__gads
iraunkorra
Urte 1
Iragarkiren batean klik egin duten edo ikusi duten bisitariak anonimoki identifikatzen laguntzen diote Google Ad Manager-i
Lehentasunen cookieek aukera ematen diote web orriari, orri horren jokabidea edo itxura aldatzen duen informazioa gogoratzeko; hala nola lehenetsitako hizkuntza edo zu zauden eskualdea.
Cookie
Mota
Iraupena
Deskribapena
YSC
saioa
Nabigatzailearen saioaren amaiera
Cookie hau Youtubek jartzen du eta bideo txertatuen ikuspegiak arakatzeko erabiltzen da.
Web orrietako bisitarien arrastoari jarraitzeko erabiltzen dira marketin-cookieak. Erabiltzaile bakoitzari iragarki interesgarri eta erakargarriak erakustea dute xede.
Cookie
Mota
Iraupena
Deskribapena
1P_JAR
iraunkorra
1 hilabete
Cookie hau datuak Google-era pasatzeko erabiltzen da.
DSID
iraunkorra
Ordu 1
Google-k ezarria, saioa Googleko kontuarekin beste gailu batean hasi baduz, zure jarduera, gailuen artean lotzeko eta bertan agertzen diren iragarkiak eta horien konbertsioa koordinatzeko.
fr
iraunkorra
3 hilabete
Cookie hau beharrezkoa da Facebook-eko “Like” botoiak funtzionatzeko.
IDE
iraunkorra
2 urte
Google DoubleClick -ek erabiltzen du, eta erabiltzaileak webgunea eta beste edozein iragarki nola erabiltzen dituen azaltzen duen informazioa gordetzen du, webgunea bisitatu aurretik. Erabiltzaileei, erabiltzaile profilaren arabera garrantzitsuak diren iragarkiak aurkezteko erabiltzen da.
mc
iraunkorra
Urte 1
Audientzia granularizatuak neurtzeko QuantCast plataformaren cookie-a. Ez dituzte datu pertsonalak gordetzen, erabiltzaile-identifikatzaileak eta haien nabigazioa baizik
NID
iraunkorra
6 hilabete
"NID" cookie-ak ID bakarra du, Google-ek zure lehentasunak gogorarazteko erabiltzen duena, eta beste informazioren bat, hala nola zure hizkuntza gogokoena, orri bakoitzean bistaratzea nahi duzun bilaketa-emaitzen kopurua (adibidez, 10 edo 20) eta Google-en Bilaketa Seguruaren iragazkia aktibatuta edo desaktibatuta egotea nahi duzun.
uid
iraunkorra
Urte 1
Webguneko bisitarien kopurua eta jarrera modu anonimoan neurtzeko erabiltzen da cookie hau. Bisita-kopurua, webgunera egindako bisiten batez-besteko iraupena, bisitatutako orrialdeak eta abar biltzen dituzte datuek, erabiltzaileek, haiei zuzendutako iragarkiei buruz dituzten lehentasunak hobeto ulertzeko.
VISITOR_INFO1_LIVE
iraunkorra
5 hilabete
Cookie hau Youtubek jartzen du. YouTubeko bideoak webgune batean txertatuen informazioa arakatzeko erabiltzen da.
_fbp
iraunkorra
Egun 1
Facebook-ek publizitate-produktu batzuk eskaintzeko erabiltzen du, esate baterako, iragarkiak egiten dituzten hirugarrenen eskaintzak.
Sailkatu gabeko cookieak, banakako cookieen hornitzaileekin batera, oraindik sailkatzeko ditugun cookieak dira.
Cookie
Mota
Iraupena
Deskribapena
cref
iraunkorra
Urte 1
Hirugarren batek ezarria
d
iraunkorra
3 hilabete
Hirugarren batek ezarria
i
iraunkorra
Urte 1
Hirugarren batek ezarria
KADUSERCOOKIE
iraunkorra
3 hilabete
Cookie honek erabiltzaile bakoitzak Pubmatic-eko kideen webguneak bisitatzeko erabiltzen duen nagigatzaile edo gailu bakoitza identifikatzen du.
KTPCACOOKIE
iraunkorra
Egun 1
Cookie honek erabiltzaile bakoitzak Pubmatic-eko kideen webguneak bisitatzeko erabiltzen duen nagigatzaile edo gailu bakoitza identifikatzen du.
na_id
iraunkorra
13 hilabete
Bisitari bat itzultzean ezagutzeko erabiltzen da. Horri esker, webguneak bisitariaren portaera erregistra dezake eta Addthis.com-en bidez sare sozialetan partekatzeko funtzioa erraztu.
na_rn
iraunkorra
Hilabete 1
Bisitari bat itzultzean ezagutzeko erabiltzen da. Horri esker, webguneak bisitariaren portaera erregistra dezake eta Addthis.com-en bidez sare sozialetan partekatzeko funtzioa erraztu.
na_sc_e
iraunkorra
Hilabete 1
Bisitari bat itzultzean ezagutzeko erabiltzen da. Horri esker, webguneak bisitariaren portaera erregistra dezake eta Addthis.com-en bidez sare sozialetan partekatzeko funtzioa erraztu.
na_sr
iraunkorra
Hilabete 1
Bisitari bat itzultzean ezagutzeko erabiltzen da. Horri esker, webguneak bisitariaren portaera erregistra dezake eta Addthis.com-en bidez sare sozialetan partekatzeko funtzioa erraztu.
na_srp
iraunkorra
Egun 1
Bisitari bat itzultzean ezagutzeko erabiltzen da. Horri esker, webguneak bisitariaren portaera erregistra dezake eta Addthis.com-en bidez sare sozialetan partekatzeko funtzioa erraztu.
na_tc
iraunkorra
13 hilabete
Bisitari bat itzultzean ezagutzeko erabiltzen da. Horri esker, webguneak bisitariaren portaera erregistra dezake eta Addthis.com-en bidez sare sozialetan partekatzeko funtzioa erraztu.
ouid
iraunkorra
13 hilabete
Identifikazio-kate bat ezartzen du bisitari jakin batentzat. Bisitaria bere itzuleran ezagutzeko erabiltzen da hori. Gainera, webguneak bisitariaren portaera erregistratzeko aukera ematen du, eta Addthis.com-ek eskaintzen dituen sare sozialetan partekatzeko funtzioa errazten du.