Duela urte batzuetatik, ekainaren 25 bakoitzean, Estepan Urkiaga Basaraz, Lauaxetaren hilketa gogoratu dugu. Euskalduna, abertzalea, idazlea, kazetaria eta gudarien komandantea fusilatu zuten matxinatuek, handik urte batzuetara Francisco Franco diktadorea hiltzean Borboien leinua Estatuko Burutzan izango zela erabaki zuten.
2014. urtean artikulu bat idatzi genuen, eta bertan, herrialde honetan, gurean, biktima askok Justizia eta Konponketako umezurtz jarraitzen dutela gogoratu genuen, eta, askotan, Egia berarena, krimen beldurgarri horien biktimentzako konpentsazioen funtsezkoena izan daitekeena.
Urtez urte erabili dugu, eta, matxinatu frankistarren kolpe militarra hasi zenetik, Francoren heriotza baino askoz geroago arte, Askatasuna eta Demokrazia defendatzen erori ziren martirien oroimena suntsitzen zuten gertakariak gertatu ahala eguneratu dugu.
Gaur, 2020ko ekainaren 24an, ezin dugu «artikulu hau berriztatu». Berridatzi egin behar dugu, bizitzen ari garen lotsa handituz doalako, dena estali nahi duen orban gisa.
Alfredo Espinosa
Artikulu berri hau idazten dugunean, Alfredo Espinosa, Unión Republicanagatik Eusko Jaurlaritzako Osasun sailburua ere gogoratzen dugu, duela urte batzuetatik egin dugun bezala. Geneukan zor bategatik sartu genuen. Euzkadi ikusteko bi modu dira Lauaxeta eta Espinosa. Bi ideologia desberdineko bi gizon, sentsibilitate desberdinekoak, Demokraziaren eta Askatasunaren alde egiteagatik, Euskal Herriarekiko konpromisoagatik eta Euzkadiko Gobernuarekiko leialtasunagatik betiko senidetu zirenak. Beti esaten dugu 10 urte hauetan asko ikasi dugula, eta ikasi dugun gauzetako bat, ezin dela bat gogoratu bestea gogoratu gabe da.
2014. urtean, hilketa haien oroitzapen-datak denboran izan zuen kointzidentzia nabarmena nabarmendu genuen, eta gantzutu berri zen Felipe VI.ak hartu zuen erabakia, hau da, espainiarren errege gisa egin zuen lehen ekintza terrorismoaren biktimen elkarteekin (gehiengoekin) bilera bat izatea.
Estepan Urkiaga Basaraz, Lauaxeta. Franco jeneralaren agindupean tropa matxinatuek hil zuten 1937ko ekainaren 25ean.
Lauaxeta eta Espinosa, Fortunato Aguirre edo Luis Álava bezala, tropa matxinatuek hil zituzten. Beste milaka euskaldunek bezala, eta milaka eta milaka espainiarrek bezala. Guztiek erru bakarra zuten: Demokrata izatea eta Legezkotasuna eta Askatasuna defendatzea.
Kolpearen arduradunek fusilatu, bai jazartu, kartzelaratu, desjabetu, espoliatu, erreprimitu edo errepresaliatutakoek, eta diktadura osoan zeharreko haien oinordekoek, beren sufrimenduak ahaztuak zirela ikusi dute, modu iraunkorrean eta azpisugean. Bistan da hil zituen edo jazarri zituen erregimen faxistak ez zituela inoiz biktimatzat hartu. Baina, monarkiaren berrezarkuntzak eta superegitura demokratiko bat abian jartzeak ere ez du balio izan haren sakrifizioa eta sufrimendua aintzatesteko.
Bestalde, polizia-taldeetako biktimek edo polizia-biktimek benetako kalbarioa bizi behar izan dute, neurri batean behintzat biktima direla onartzen hasteko. Estatuak eta, bereziki, sistema polizial eta judizialak jarri dituzten oztopoez estalitako bidea. Horren guztiaren ondoren, diktaduraren eta demokraziaren artean ez da irtenbide-jarraitu argirik izan Estatuaren egitura askotan, eta hori nabaritu da.
Artikulu horretan, nazioarteko komunikabideek Felipe VI.a koroatu berriaren lehen ekintza instituzional horretaz hitz egitea adierazgarria zela azpimarratzen genuen, eta Espinosa eta Lauaxetaren hilketa beldurgarrien oroitzapenarekin bat etortzea edo Espainiako Erresumako Gobernuak poliziaren biktimak aitortu nahi dituen Eusko Jaurlaritzaren dekretuari jarritako errekurtsoarekin.
Orduan, ez genuen uste Felipe VI.a bidegabekeria horietatik bizirik atera zirenekin, ez haien familiekin bilduko zenik. Zaila izango litzatekeela hildakoen jaraunsleekin biltzea eta ahaztutako lekuetan hilobi komunetan lurperatuta daudenekin, ezta, hamarkada askotan zehar, herritarrentzat baino, diktadura baterako balio zuten segurtasun-indarrek, beren eskubideak, bizitza edo osotasun fisikoa urratu dituztela ikusi dutenekin ere. Asmatu genuen.
Estatu espainiarrean, Estatu-Kolpetik irauten duten egiturek ez dituzte onartzen norberarenak baino biktima gehiago, edo, hobeto esanda, ez dituzte onartzen beretzat hartzen dituzten biktima baino gehiago. Baina, biktima guztiak dira garrantzitsuak Askatasuna eta Justizia defendatzen dituztenentzat.
Espainiarrak, eta penintsulako euskaldunak, oraindik ere, Estatu batean bizi dira, gertaerengatik gutxienez garaileak eta salduak bereizten dituen estatu batean. Espainiako Erresumako barne-ministroak (PPko Gobernuak) halako lotsa gutxirekin “albo-kalteak” deitu zituen biktimak. Izan ere, argi dago batzuentzat “lehen mailako” eta “bigarren mailako” biktimak daudela. ETAk hildako polizia, torturatzaile eta Gestapoko laguntzaile bat biktimagoa dela uste dute, poliziak mendekua hartzeagatik jipoi batekin hildako baten aita baino (7:50etik aurrera, Ganbara programaren grabazioa entzun).
2017an, handitu egin genuen 2014ko artikulua, eta Espainiako Erresumako Konstituzio Auzitegiak, Espainiako Erresumako Gobernuak “Giza Eskubideen Urraketen Biktimak Onartu eta Konpontzeko Legea, Motibazio Politikoko Indarkeriaren Testuinguruan” (1978 eta 1999)”-ren aurka jarritako errekurtsoa onartu egin zuela jakinarazi genuen. Lege horrek, “Giza Eskubideen Urraketen Biktimak Onartu eta Konpontzeko Dekretua, Motibazio Politikoko Indarkeriaren Testuinguruan” (1960 eta 1978)” osatzen zuen, honi ere errekurtsoa jarri zitzaion.
Gaur, 2020an, berridatzi egin behar dugu, CIAk Espainiako Erresumako lehendakaria, Felipe González sozialista, GAL abian jartzearen arduraduna, X jauna bezala izendatu ondoren.
Eta berriro idatzi behar dugu, Espainiako Erresumako Parlamentuko Mahaiak ikerketa-batzorde bat sortzea ukatu egin baitu, CIAko dokumentu horiek ematen duten informazioari buruz eta Felipe González Espainiako gobernuko presidente ohiak ETA ARMADA erakundeko militanteak torturatu, bahitu eta exekutatzeko Estatuak finantzatutako komando paramilitarren sorrerarekin eta eragiketarekin duen loturari buruz.
Ez onartzeko, VOX alderdi ultraeskuindarraren, Alderdi Popularraren (Francoren ministro ohi batek sortua) eta PSOEren (orain gobernuan) botoak batu dira. Unión Podemosek, Espainiako Erresuman PSOErekin koalizioan gobernatzen duen alderdiak, Batzordearen aldeko botoa eman zuen azkenean, nahiz eta bozeramaileak aldez aurretik Batzorde hori beharrezkoa ez zela jakinarazi. Jarrera aldaketa hori, itxura denez, jarrera horrek militante eta boto-emaileen artean sortu zezakeen sinesgaiztasun-boladaren ondorioa izan da.
Aste honetan EAJk laugarren aldiz Legebiltzarrean Sekretu Ofizialen Legea aldatzeko proposamena aurkezten zuela ere ikusi dugu. Frankismo garaian, 1968. urtean, onartutako lege batek momentuko Gobernuaren arbitrariotasunari uzten zion dokumentu ofizialak deskatalogatzeko edo ez katalogatzeko erabakia, eta gaur egungo legearen arabera, betirako ezkutuak egon daitezkeenak. Azkenik, lege honen erreformari buruzko eztabaidari bide librea eman zaio. Baina ikusiko dugu nola eta zertan amaitzen den orain hasten den bide hau. Gure inguruko edozein herrialde demokratikotan dagoenaren antzeko lege bat balego, ez genuke CIAtik bereizitako dokumenturik beharko bizi izan dugun edo bizi izan gaituzten historiaren funtsezko alderdiak ezagutzeko.
Horregatik, Espainiako egungo sistema politikotik zer espero dezakegun ikusten dugun aste honetan, Estepan Urkiaga Basaraz-en testamentua osatzen duten hitzak gogoratu behar ditugu:
Eusko abertzaletasunagatik hiltzen naz, grinaz maite dudalako herri zorigaitz hau. Jainkoaren ontasunean egunen batean lhaur honek bere egunetan ikusi nahi izan zuena ortuko dela espero dut. Euskaldunak, nire haragiaren haragia, nire odolaren odola; Euzkadi betierekoa izan behar du; baina gu harentzat eta aberria Jainkoarentzat. Kristo, har ezazu nire errukia!”
Aurten ere euskaldun, abertzale, idazle, kazetari eta gudarien komandante gisa gogoratuko zaitugu. Baina, batez ere, Gizon ona eta Askatasunaren kausarekin konprometitutako Gizona bezala gogoratuko zaitugu.
Lauxeta. Agur eta Ohore.
Hasieran esan bezala, Lauaxeta hil baino egun bat lehenago, matxinatuek Alfredo Espinosa hil zuten Gasteizen, Unión Republicanagatik Eusko Jaurlaritzako Osasun sailburua. Lehendakari Agirreri honek zuzendutako agur-gutuna honela amaitzen zen:
“Bukatu beharra dut, ez baitut gehiagorako astirik. Exekuziorako denbora gutxi falta da. Esaiezu guztiei betetako betebeharraren bertutea, eta esan ere hobe dela heriotza, arraza baten bertuteak eta arima traizionatzea baino. Ezer gehiago lagun maite eta beti Lehendakari. Besarkada handi bat, eta Gora Euzkadi eta Gora Errepublika. Istorioak denok epaitzen digunean, jakingo dute guk presoen heriotza saihesteko eta gurea ez den ideia orori erabateko errespetua gordetzeko adieraezina egin genuela. Betirako besarkatzen dizu.
Alfredo Espinosa».
Alfredo Espinosa. Agur eta Ohore.
2020
Compartimos la información del diario mexicano La Jornada sobre el rechazo de la creación de la Comisión de Investigación y los documentos de la CIA que parecen señalar a Felipe González como responsable máximo de la creación del GAL
Jornada – 2020/6/24 – Mexiko
Descarta el Congreso de los Diputados investigar a Felipe González
Madrid. La supuesta vinculación del ex presidente del gobierno español Felipe González a la creación y operación de los comandos paramilitares financiados por el Estado para la tortura, secuestro y ejecución de militantes de la organización armada ETA no será investigada en el Congreso de los Diputados.
Les dejamos un ejemplo de cómo los medios internacionales han relatado ese primer acto público de Felipe VI. Además, les dejamos una información sobre el recurso del Gobierno del Reino de España al decreto del Gobierno Vasco que crea ayudas para las víctimas policiales, y en enlace al programa de Radio Euskadi Ganbara, donde podemos escuchar algunos relatos de esas víctimas policiales que han sido consideradas por el ministro de Interior español, como “daños colaterales“, cuyo sufrimiento, según parece, no puede ser comparado con el las víctimas de ETA, el GRAPO o los islamistas.
Ámbito – 2014/7/21 -Argentina
Felipe VI se reunió con víctimas de atentados
Como primer acto oficial, los nuevos reyes de España, Felipe VI y Letizia, consagraron a las “víctimas de la violencia terrorista”, por la organización independentista vasca ETA. En el evento, se reunieron con los representantes de una veintena de asociaciones de víctimas en el madrileño Palacio de Zurbano, ante decenas de periodistas.
El Gobierno vasco pide a Rajoy que retire el recurso contra el decreto de víctimas
El Gobierno vasco ha pedido al presidente Mariano Rajoy que retire el recurso interpuesto contra la reforma del decreto que regula el reconocimiento y la reparación a las víctimas de abusos policiales aprobada el pasado mes de octubre. El Gabinete de Urkullu sostiene que el recurso “victimiza doblemente” a estas personas.
