Atzo, Artxiboen Nazioarteko Eguna ospatzearekin batera, Eusko Jaurlaritzak Euskadiko Artxibo Historikoari eta, zehazki, Euskal Autonomia Erkidegoko Kanpoko Zuzendaritzak bultzatutako Euskal Diasporaren Artxiboari, garrantzi bereziko bi familia-funts eman dizkiola jakinarazi du.
Hainbat arrazoirengatik, XX. mendeko euskal aberriaren historian «funtsezko euskaldun» biren istorioak biltzen dituzten bi artxibo dira. Bata Manuel María de Ynchausti Romeoren artxiboa da, eta bestea Andrés de Irujorena.
Andres de Irujori tarte bat eskaini diogu gure blogean, Mikel Ezkerrok Irujo hiru anaiei eskainitako artikulu bikainari esker. Bertan, Honetan, 53 urtez Argentinan bizi izan zen euskaldun honi hurbil gaitezke, 1940tik (erbestealdiaren urtea) 1993 arte (hil zen urtea), bere bizitza Euskal Nazioaren existentzia ezagutaraztera eta haren kultura zabaltzera bideratu zuen.
Aitzitik, gure blogak hutsune handia du, ez baitu Manuel María de Ynchausti euskal-filipinarrak Euskal Herriaren Auziaren alde eta erbesteratuen zein Eusko Jaurlaritzaren alde Erbestean egindako lan izugarria gogorarazteko artikulurik jaso. Oraindik blog honetatik egiteko dugun lana adierazten digun hutsunea.
Filipinak, gure blogean, ia lurralde birjina da, eta gure artikulu gutxiekin, gure herrikideek jokatutako paper bikaina ia urratu baino ez dugu munduko alde hori. Hurbilketa injustua, txikia delako, artxipelago hartan euskal presentzia hori aztertzen duen liburu bati buruzko artikuluan garrantzi hori somatu ahal izan dugu eta.
Hutsune hori betetzen joateko konpromisoa hartzen dugu. Gure baliabide urriek ahalbidetzen duten bezain azkar. Hau konpromiso bat da.
Baina, gaur, bi pertsonaia horiek eta gertaera garrantzitsu bat gogoratzeko garaia da: hauen artxiboak Euskal Diasporako Artxiboko funtsen parte izatera bihurtzea.
Izan ere, Lehendakaria bera izan da dokumentu-funts horiek eman eta jasotzeko protokolo-ekitaldiaren buru.
María Elena Etcheverry alargunak eman ditu Andres de Irujoren funtsak. Argentinan bizi da oraindik, eta XX. mendeko euskaldunen historian eta kulturaren kontserbazioan funtsezkoa den argitaletxe bat zuzentzen du: Buenos Aireseko Ekin Argitaletxea, 1942an Isaac López Mendizabalek eta Andrés María de Irujok berak sortua.
Ekitaldiari buruz Eusko Jaurlaritzako Irekiak argitaratutako informazioa jasotzeaz gain, Andrés María de Irujo eta Manuel María de Ynchausti buruzko informazioa ere jaso dugu.
Euskal Diasporaren Artxiboan egiten den lana aldarrikatu nahi dugu. Beste behin ere esaten dugu, eta ez gara aspertuko errepikatzeaz, euskaldunek munduan duten zeregina gure historiaren zati garrantzitsu eta ezinbestekoa da. Eta, bi pertsonaia horien historian adibide gisa ikusten dugunez, euskaldunek Euskaditik kanpo egindako lana funtsezkoa izan da aberriaren historiarako.
Oraindik ere zabaldu eta ezagutarazi behar den lana.
Irekia – 2020/6/9 -Euskadi
Eusko Jaurlaritzak Artxiboen Nazioarteko Eguna ospatu du, Manuel de Ynchaustiren eta Andrés de Irujoren familia-artxiboen dohaintzak eskertuz
Iñigo Urkullu Lehendakaria buru izan da Artxiboen Nazioarteko Eguna ospatzeko aurtengo ekitaldian, gaur arratsaldean Euskadiko Artxibo Historikoan. Urtero legez, artxiboen garrantzia nabarmendu nahi izan dute ekitaldian, herri baten memoria dokumentala osatzen baitute. Aurtengo ekitaldian, Artxibo Historikoak orain gutxi jaso dituen bi dohaintza berri eskertu nahi izan dute: Manuel de Ynchaustiren familia-artxiboa eta Andrés de Irujorena, orain dela egun gutxi iritsi dena Bilbora.
(Jarraitu)
Auñamendi Entziklopedia – Euskadi
Irujo Ollo, Andrés María
Personalidad navarra nacida en Estella el 29 de noviembre de 1907. Fallece el 29 de septiembre de 1993.Hijo del abogado Daniel Irujo y Urra, pionero del nacionalismo vasco en Navarra y defensor de Sabino Arana. Estudió bachiller en Lekaroz y Derecho en Deusto y Madrid.
(Jarraitu) (Itzulpen automatikoa)
Auñamendi Entziklopedia – Euskadi
Ynchausti Romero, Manuel María
1900eko urriaren 19an Manilan (Filipinak) jaiotako negozio-gizona eta filantropo euskalzalea. Industria eta merkataritza interesak zirela medio, XIX. mendean Filipinetan finkatu zen Gipuzkoako familia bateko kidea. Zuzenbide ikasketak egin zituen Madrileko Universidad Central delakoan. 1926an lizentziatu zen eta urte horretan bertan, Donostiako Ana Belen Larraurirekin ezkondu zen. Madrilen Leizaola sendia ezagutu zuen eta abertzaletasunari tinko lotu zitzaion. Hala, hainbat kontinentetan eraiki zituen harreman ugariei eta izan zuen zorteari esker eraginkortasunez jorratu zuen abertzaletasuna.
(Jarraitu)
Basque Tribune – 2014/12/15 – Euskadi
Basque-Philippine Manuel Ynchausti in a Supporting but Vital Role
An old cliché says that nationalism vanishes when traveling. Certainly this does not apply to Manuel María de Ynchausti, a Philippine-Basque who travelled the world on several occasions, who lived on three continents and became indispensable on different occasions, as we will see, for achieving several projects related to the Basque Government and culture in the central years of the 20th century. In 1998 Jean-Claude Larronde dedicated a monograph entitled Etorri handiko mezenas bat (an inspired patron), edited by the Instituto Bidasoa and we refer to it for all those interested in deepening their knowledge about the life events of our protagonist.
(Jarraitu) (Itzulpen automatikoa)
Last Updated on Abe 21, 2020 by About Basque Country