Far Westeko euskal artzainen historia ezagutzeko gidak

Canyon Country Zephyr egunkaria Moab-en (Utah) argitaratzen da. Hau da, AEBen bisitatu nahi dugun leku horietako bat, eta era berean, herrialde hartan euskaldunen presentzia nabarmena den lekuetara, eta askotan hitz egin dugun estatu batera.

AEBetako euskal artzainen historiari buruzko artikulu bat aurkitu dugu haren web bertsioan. Gure blogean jaso beharrekoa iruditu zaigu, eta tarte handia eskaini diogu gure diasporaren zati honi. Munduko euskal epopeiaren zati honetan zehar ibilbide zabala eta oso ondo ilustratua eskaintzeaz gain, gai horietan interesa dutenei haietan sakontzen lagunduko dieten “bonus” batzuk ere eskaintzen dizkigu.

Artikulu hau oso une egokian iristen da gugana. Jaso berri dugu Noriega Hotel jatetxearen behin betiko itxieraren berri. Izan ere, Noriega Hotelak ia 100 urtez izan zen euskal presentzia horren ikonoa. Artikuluan bertan ia iragarle bezala honela aipatzen den lokala:

Very little survives of the era of Basques in the American West. The fading stencil of the word “BASQUE” lingers on crumbling brick facades in Nevada. At scattered addresses throughout Idaho and California, a few curiously named hotels—the Pyrenees, the Noriega, Des Alpes—don’t seem to fit among the region’s otherwise identifiable ethnic blend of Cowboy White/Hispanic/Native American. All over the West, little artifacts of this strange “other” culture abound, but they’re easily missed.

(Oso gutxi geratzen da Amerikako mendebaldeko euskaldunen garaitik. “VASCO” hitzaren txantiloia Nevadako adreiluen fatxadetan desegiten ari da. Idaho eta Kalifornia osoan sakabanatuta dauden lekuetan, bitxiki izendatutako hotel batzuk (Pirinioak, Noriega, Des Alpes) ez dira bat etortzen Cowboy White / Hispanic / Native American eskualdeko nahaste etniko identifikagarriarekin. Mendebaldean ugariak dira “beste” kultura bitxi honetako tresna txikiak, baina erraz gal daitezke.)

Beraz, garai baten desagertze-sentsazioak eta arrastoak markatutako bidegurutze baten aurrean gaude, euskal artzain ardien artean; eta garai berri baten sorrera AEBko euskaldunentzat. Azken hori Vince J. Juaristik duela hilabete bat jasotako artikulu batean kontatutakoak definitzen du:

The results are vivid among the 57,000 Basque in America today. According to the last census, more than 75% of Basque age 25 years or older have some level of college education compared to only 58% of Americans overall. They are 31% more likely to hold jobs in management, business, science or the arts. Their median household income is $70,159 compared to the U.S. median of $52,176. Their poverty rate is half the national average, and they are more likely to own their own home. When they do, the home is 48% more valuable than the average American home.

(Emaitzak Amerikako 57,000 euskal herritarren artean bizi izan dira. Azken erroldaren arabera, 25 urte edo gehiagoko euskal biztanleen %75ek baino gehiagok unibertsitate-hezkuntzaren bat dute, AEBetako biztanleen %58k baino ez. Administrazioan, negozioetan, zientzietan edo arteetan lanpostuak izateko %31 probabilitate handiagoa dute. Familiaen batez besteko diru-sarrera $ 70,159 da, Estatu Batuetako batez besteko $ 52,176 da. Haien pobrezia-tasa Espainiako batezbestekoaren erdia da, eta litekeena da beren etxea propioa izatea da. Egiten dutenean, etxea batez besteko etxe estatubatuarra baino %48 baliotsuagoa da.)

Horri, orain dela 5 urte idatzitako azken Jaialdiaren ondoren David Bieterrek blogarentzat idatzi ziguna gehitu behar zaio. Oso argi zioen: «Oraintxe bertan izan liteke euskaldunentzako historiako unerik onena». Berak euskaldunez hitz egiten zuen, baina AEBko euskaldunez ere hitz egiten zuen. Zalantzarik gabe, 5 urte geroago Vice J. Juaristik bere artikuluan aipatutakoari buruz pentsatzen.

Guk bilkura oso bat egin nahi dugu, eta munduko zati horretan euskaldunek aurrera egiten jarrai dezatela eta egun batean Agirre Lehendakariak Euskaditik kanpo babestu behar izan zuten euskaldunei eskatutakoa bete dezatela, matxinatu frankisten garaipenaren ondoren: «Hartzen zaituzteten herrialdean, herritar guztien artean hoberenak izan», euskal emigranteek mendeetan zehar izan zuten identitate- eta portaera-ezaugarriarekin jarraituz. Baina, horrez gain, Herri bezala gure historiak herrialde hartan utzitako arrastoa bizirik eta sendo mantentzea ere nahi dugu.

Aztarna horretan, euskal artzainek protagonismo handia dute eta, hain modu ikusgarrian, Canyon Country Zephyr egunkariak kontatzen digu.

Tonya Audyn Stilesek sinatutako artikulua jaso dugu, bai eta artikulu horretako erreferentziak ere. Adibidez, Jennifer K. Crittenden-ek idatzitako Sierra Basques artikulua, edo gai horri buruzko hainbat argitalpenen erreferentziak. Garrantzitsuak iruditzen zaizkigu, eta gure blogaren historian ondo indexatuta egotea nahi dugu.

Canyon Country Zephyr – 2019/12/1 – AEB

The Other Lonely Rangers: The Forgotten Lives of America’s Basque Sheepherders

It was the trial of the year in Moab, Utah. The courtroom was packed full by Ten in the morning, November 18th of 1921. Tensions had been brewing a long time between the cattlemen of Southeast Utah and the encroaching sheep herders from the south. The previous February, one sheepherder had crossed the line. Or so the defense attorney argued before the assembled crowd.

(Jarraitu) (Itzulpen automatikoa)

Mammoth Letters -2016 – AEB

Sierra Basques

The movie Thunder in the Sun recounts the adventures of a French Basque pioneer family as it makes its way west, narrowly escaping an Indian attack at Whitney Portal. The movie highly amused real Basques with its depiction of a jai alai game baton being used as a weapon and of characters screeching at each other, as though that’s how Basques talk. The movie was accurate however in positing Basques in the Eastern Sierra. And if you pay attention, you can still see the marks they literally left behind on the landscape.

(Jarraitu) (Itzulpen automatikoa)

Basque Sheep Herders of the American West A Photographic Documentary (ver)

HISTORY OF EUZKO – ETXEA OF NEW YORK.” New York Basque Club. (ver)

Sobre Charlie Glass and Felix Jesui:“It Happened in Utah: Stories of Events and People that Shaped Beehive State History” by Tom Wharton. Rowman & Littlefield, Dec 21, 2018 (ver)

Last Updated on Api 16, 2023 by About Basque Country