Askotan, aurkitzen ditugun albisteak, denboran eta jorratzen diren gaietan multzokatuta dauden inpresioa dugu. Beste batzuetan esan dugu, eta gaur berriro nabarmendu behar dugu.
Wales Online egunkariak berriro argitaratu du ontzi baten berreskuratze- eta berreraikitze-prozesuari buruzko artikulu bat; gutxi gorabehera 1469an hondoratu zen Newporteko portuan.
Euskal jatorriko ontzi hoenk 30 metro baino gehiago zituen eta 400 tona zama inguru mugitzen zituen. Aurkitutako aztarnen arabera, Portugal eta Britainia Handia artean ardoa garraiatzen zuen. Eta puntu honetan ematen da ia aldi batean agertutako informazioen arteko lotura hori.
Asteartean, Geographicalen web orriak, Royal Geographical Society aldizkari ofizialak, Albaola ontziolari eta euskal itsas tradizioari buruz argitaratzen zuen artikulu bikainari buruz idatzi genuen. Artikulu honetan, Xabier Agotek, Pasaiako Albaola ontziolako Museoko lehendakariak, gales berreskuratzen ari den ontzi-hondar honentzat idatzita egon litekeen erreferentzia historiko bat egiten zuen:
«Basque seafarers were prominent in ports across Europe, as well as in Canada. In the 15th century, about 80 per cent of the ships docking in Bristol were from the Basque Country. These merchant galleons came laden with iron ore, whale oil, wool from Castile and Bordeaux wine, in the days when Aquitaine was an English possession. In 1453 Aquitaine was annexed to France, but not be deterred, the Basques began shipping wine from Portugal.» «Euskal itsasoko jendea nabarmena zen Europa osoko portuetan eta Kanadan. XV. mendean, Bristolen lehorreratzen diren ontzien %80 inguru Euskal Herrikoak ziren. Burdin mineralez, balea-olioz, Gaztelako artilez eta Bordeleko ardoz beteta iritsi ziren merkataritza-galeoi horiek, Akitania jabetza ingelesa zen egunetan. 1453an Akitania Frantziari erantsi zioten, baina ez dadila etsitu, euskaldunak Portugaldik hasi ziren ardoa bidaltzen.»
Agotek aipatzen duen portuaren izena, Bristol, Newportengatik aldatzen badugu, istorioa ezin hobeto egokitzen dela ikusiko dugu.
Guk behin baino gehiagotan hitz egin dugu ontzi-hondar horri buruz, Galesentzat eta euskaldunentzat duen garrantzi historiko bereziari buruz, bere hondakinekin egiten ari den berreskuratze- eta kontserbazio-lan bikainari buruz, eta Galesko portu horren eta euskal portuen arteko loturei buruz.
Joshua Knapmanen artikulu honetan, ontziaren historia, hura nola aurkitu zen eta abian dauden kontserbazio- eta berreraikitze-planak berrikusten dira.
Baliteke, gure historian (eta seguruenik garai osoan) ondoen kontserbatu den euskal ontzia ezagutzeko, euskaldunok Newportera joan behar izatea. Poz-pozik egingo dugun bidaia, bi nazio batzen dituen istorioa baita, eta mendeetan zehar euskaldunok Ipar Atlantikoko «jabeak» izan gineneko adibidea.
Gales Online egunkariaren artikuluarekin eta «Amigos del barco de Newport»ren webgunea partekatzen dugu.
Gales Online – 2020/1/16 -Gales
The extraordinary medieval ship considered the best example of its kind in the world which is sat in a Newport warehouse
“Reassembling a 600-year-old ship from its original timbers is like doing a 3D jigsaw puzzle with 2,500 pieces, without the picture on the box” – that’s how Bob Evans, chairman of the Friends of the Newport Ship, describes the work being carried out on a fascinating historical find. The ship is the best example of its kind in the world.
