N.S. Arantzazuko argazkia eta euskararen sintesi-gaitasun “miragarria”

Arantzazuko Ama Birjinaren Santutegiaren ikuspegi ederra eskaintzen duen “pantailaren atzekaldea” aurkitu dugu. Gure irakurle guztiekin partekatu nahi genuen Euskaldunen Herriaren leku magiko eta berezi honen argazkia.

Argazki horrek, gainera, XVI. mendearen bigarren erdian santutegi honen eraikuntza azaltzen duen kondairaren inguruko pasadizoa ekarri digu gogora. Anekdota honetan, euskarazko adierazpen bat, gaztelaniazko paragrafo luze gisa itzultzen da. Beti irribarre bat atera digun itzulpena. Gure irakurleei ere gustatuko zaielakoan gaude.

Argazkia, hau definizio altuan deskargatzeko estekarekin utziko dizuegu, eta pasadizoaren kontaketa, Wikipediaren testua bera erabiliz (pasadizoa letra lodiz).

Wallpaperup

Jatorrizko argazkia definizio altuan

—————–

Santutegiaren izenaren etimologia – – Wikipedia

Santutegiaren, lekuaren eta Ama Birjinaren izenak zerikusia du santutegiaren sorreraren kondairarekin. Berez, arantzazu hitzak “arantza” esan nahi du eta “zu” atzizkiak “ugaritasuna” adierazten du; beraz, “arantza-ugaritasuna” esan nahi du, eta leku horretan arantza-zuhaixka ugari dagoela adierazten du.

Esteban de Garibayk, Compedio historial de las Chrónicas lanean eta Historia universal de los Reynos d’España (1571) lanean, 3 Ama Birjina Datuxtegi izeneko dontzeila bati agertu zitzaiola dio. Liburu berean, ordea, beste bertsio bat ematen du, ezagunena dena. Garibayren esanetan, Rodrigo de Balzategui izeneko artzain bat ezagutu zuen lekuko baten ahotik jaso zuen istorioa. Gizon horrek, haurra besoetan zuela Ama Birjinaren irudi txikia aurkitu zuela esan zuen, zintzarri baten ondoan, elorri baten artean ezkutatuta. Ikustean harritu egingo zen: Arantzan zu?!

Kondaira hori berriro agertzen da Gaspar de Gamarra frantziskotarrak 1648an idatzitako santutegiaren lehen historian:

Aránzazu deituko zen kantabriar-bascongado hizkera onean, eta etimologiak irudi santu hori arantza batean aurkitu duenez, hizkuntza horretan Aranza izena duena eta zu dedikzioa eransten zaiona, eta horixe gertatu zen margarita subirano honen aurkikuntza misteriotsuan. Artzainak, mirespenez beteta, eta Maria Santíssimaren itxura ederra eta distiratsua ikusten zuela, zera esan zion bihotzez: Arantzan zu?, gaztelaniaz hitz egingo balu bezala: Zu, andrea, Aingeruen Erregina, Jainkoaren Ama, bekatarien abokatua, atsekabetuen babeslekua, eta hainbeste begirune eta gurtza zor zaizkiona, Serafingo tronuan zeruan egotea merezi zenutenean, Salomonek atseden hartzeko egin zuena baino askoz garestiagoa eta ikusgarriagoa. Zu, andrea, elorri batean?

Aita Lizarralde historialariak santutegiaren armarria diseinatu zuen. Horretarako, kondairan oinarritu zen, eta arantza bat diseinatu zuen, argiarekin herensugea harrapatu eta amildegira bidaltzen duen izar bat sortzen duena. Frisoan “Arantzan zu” irakurtzen da.

(Jarraitu) (Itzulpen automatikoa)

Last Updated on Abe 21, 2020 by About Basque Country