Gaur, guk admiratzen dugun irakasleak, Mikel Ezkerrok, gaur bezalako egunean orain dela 140 urte, 1877ko martxoaren 13an, Arabako, Bizkaiako, Gipuzkoako eta Nafarroako euskaldunek Argentina hiriburuan, munduan zehar zabaldutako aberritasunarentzat erreferentea den Euskal Zentrua sortzen zuten: Buenos Aireseko Laurak Bat Euskal Zentrua.
Ezkerro irakasleari bere denbora preziatutik pixka bat dedikatu dezagun eskatu diogu About Basque Country-rentzat zentru horren historiari buruzko artikulu bat idazteko. Horretan, ziur gaude zentru honen fundazioaren garrantziaren zabalera eta Euskal Herriaren Kausan izan duen laguntza aurkituko dugula.
Baina gaur bezalako egunean, Facebook orrialdean bere jarraitzaile guztiekin partekatu duen informazio garrantzitsua “kopiatu” dugu.
Berak, Argentinan euskaldunen historiaren jakituna, hurrengoa azaltzen du:
Buenos Aireseko Laurak Bat zentruan dagoen Gernikako arbolaren semea (Argazkia Gorka Berasain)
Buenos Aireseko LAURAK BAT Zentruaren sortze-arrazoia, honen FUNDATZAILEETAKO baten testigantzan.
1927an, Buenos Aireseko Laurak Bat Euskal Zentruaren existentziaren 50 urte ospatzearen arrazoia zela eta, hone fundatzaileetako batek, DANIEL LIZARRALDE JAUNAK HITZALDI BAT EMAN zuen. Hartatik párrafo bat erakusten dizuegu:
“Euskal Herriak jasatzen ari zuen momentu zailaren aurrean eta bere instituzioak dauden arriskuaren aurrean, denboran zehar euskaldunen alaitasuna sortzen zetozenak, partiduen arteko ezberdinatasunak ahaztu eta euskaldun guztiok elkartu behar ginen, hemengo hondartza urrunetatik guk hainbat maite genuen herrialdeko gertaeran interes eta estutasunez begiratzen genuen, hala ere, gure laguntza pasiboak haiei destinatuta zegoen emaitzean inolako eraginik ez zuela izango gorde gabe, guztiarekin gure neba-arrebak poztuko zituztela uste zuten, itsasoaren bestalde, gure arbasoek aberriarekin batera utzi ziguten eskubideen goraipamena eta duintasuna defendatzen dute, hain pribilegiatua den lurralde haren seme-alaba nobleek, bere sentimentuen kaparetasuna ez dutela gutxiago balio eta hemen edo han beti euskaldun izatearen ideian, ez genituen zeuden Via Crucis mingarrian utzi”.
Honarte Daniel Lizarralde Jaunaren testigantza, kide fundatzailea.
BUENOS AIRESeko LAURAK BAT ZENTRUA 1877ko martxoaren 13an sortu zen, eta FUNDATZAILEEK data hura aukeratu zuten, Somorrostroko Aldarrikapenetik, URTE BAT ospatzen zelako, Espainiako Erregeak Alfonso XIIak Euskal lurrraldean zeuden ejertzito espainiarrari zuzendua emana (“Okupazio Ejertzito” izendatua – ABCko anotazioa) zeinetan hurrengoa adierazten da. “…Soldaduak funda ezazue zuen heroitasunean Espainiako ELKARTASUN KONSTITUZIONALA”….
140 urte hauetan zehar mantendu izan duten Aberriarekiko konpromesua. “Dana emon biar yako matte dan azkatasunari”.
Ikurriña, euskaldunen sinbolo garrantzitsuena
1907ko uztailak 14ean, Laurak Bat Elkartearen presidentearen presentziak Sukarrietan adierazten duen bezala, Jose M. de Larreak. Sabino Arana eta Goiriren hilobiaren aurrean ospatutako ekintza jendetsura Zentru honen ordezkari bezla joan zen, gertaera hau, Ikurriñaren lehen altxaeraren urteurrenarekin kointzidituz, “Euskeldun Batzokija” elkartearen balkoian 1894ko uztailak 14ean gertatua. Gure blogeko artikulu honetan kontatzen genuen bezala, euskal zentru buenosairestar honetako Zuzendaritza Komisioaren mandatupean “irakaslearen hilobian koro bat jartzera” zihoan.
Honen eta beste hainbat euskal zentruek faszismotik ihes egiten zuten euskaldunei laguntzean egindako rolak erakusten duen bezala, edota diktadoreari aurre egin zien euskal erresistentziak instituzio hauetatik jasotako laguntza.
Laurak Bat Euskal Zentruaren sarrera (Argazkia Gorka Berasain)
Laburbilduz, gaur Euskal Zentru baten 140 urteak ospatzen dira. Baina aspektu garrantzitsuagoak ospatzen dira ere.
Estatu gabeko nazio baten erresistentzia gaitasuna ospatzen da.
Baldintza txarrenetan herri batek bere ispiritua mantentzeko duen gaitasuna ospatzen da.
Hau da, euskaldunak errealitate izaten jarraitzeko konpromesua, eta desagertzera eustearen gaitasun bikaina ospatzen da.
Hori dela eta martxoak 13ª oso garrantzitsua da.
Espainiako Erregea Okupazio Ejertzitoa osotzen duten soldaduak, penintsulako euskaldunen askatasuna akatzeagatik hitzez adoratzen gogoratzen dugun eguna da. 1812ko Kadizeko Konstituzioarekin hasitako prozesua.
Baina era berean, euskaldunak egoera horri aurre egiteko antolatzeko eta indarrak elkartzeko gai izan zirela gogoratzen dugu. Euskal zentru honen sortzeak erakusten duen bezala.
Zorionak, eta eskerrik asko, Laurak Bat.
Beraz gaur bezalako egun batean guk dugun desira baino ezin duru gogoratu.
