KCET, Kaliforniako telebista publiko bat da eta AEBko garrantzitsuenetako bat, eta oso erreportaje interesgarria argitaratu du bere webgunean, Los Angeleseko zona iheskor baten historiaz, Cedric Drake artikuluaren egileak El Barrio Francés deitzen duenaren historiaz. Izendapen hori, gure iritzian, okerra da, erreportajean kontatzen duenez hango herritarrak euskaldunak baitziren.
XIX. mendearen parte handi batean Iparraldetik (frantses euskal herritik) eta Hegoaldetik (espainiar euskal herritik) zetozen euskotar gehienak euskaldunak ziren, ama hizkuntza euskara zuten. Hori argi ikus daiteke Iraultza frantses betean Errepublikarentzat kaltegarri diren hizkuntzak idatzi zen txosten izugarrian.
KCETen artikuluan bertan, euskaldunak bereizten dituen mugatik alde batera eta bestera oso erraz banatzen dira euskaldunak. Ez da erraza kanpotik bereiztea Pirinioen alde bateko eta besteko euskaldunak. Soinu ezezagunak dituzte mintzoan denek; langileak dira lanari lotuak eta aire libreko lekuetan lan egitea maite dute; joera dute bat egiteko eta elkar hartzeko; edota badute joera hartu dituen gizartean integratzeko, baina galdu gabe jaioterriarekin eta sorterriko usadioekin duten harremana. Gainera nagusiki aipatzen ditu lehen euskaldunek AEBn izan zuten presentziaren ezaugarriak. Artzainak, ostatuak eta frontoiak. Erreferentzietan ere, orain euskaldunen ondorengoek mantentzen duten egiturari buruz erreportajeak egindako aipamenetan egiten diren erreferentzietan ere, ikusten da nola partekaturik eta nahasirik dauden jatorri orotako euskaldunei buruzkoak.
Hori bai, ulertu behar dugu garai hartan zail zela esplikatzea norbera euskalduna zela, beste euskaldun batekin hitz egin ezean. Hartzen zituztenentzat frantsesak ziren edo espainiarrak. Azken batean horixe esaten zuen pasaporteak. Euskaldunak ez ziren ezagutuak eta aitortuak AEBn, Irlanda zen bezala, zeina britainiar hankapean baitzegoen (ezta ere zuten halako emigrante kopurua, eta hortaz halako gizarte eragina).
Diasporako euskaldunek beren erroak mantentzeko egin duten ahaleginari esker, denbora pasata, AEBko parte batzuetan euskaldunez mintzo direnean, euskaldunez mintzo dira, Pirinioen alde batekoak nahiz bestekoak izan.
Bada gauza bat txundituta utzi gaituena. Zesta Punta dela euskal pilotaren bariante bat AEB sortua. Era berean, gaude eztabaidagarria dela behinik behin, esatea euskal pilota jeu de paume frantsesetik datorrela, onartzen bada pilota jokoa Europa guztian zehar zabaldu zela erromatarren garaian.
Nolanahi ere, erreportaje zirraragarri bikaina da, Los Angeleseko lehen euskaldunei buruz eta hauek AEBko mendebaldeko kostaldera iritsi zireneko historiaz.
KCET – 4/4/2012 – USA
Boarding Houses and Handball Courts: The Fleeting Story of Los Angeles’ French Town
Stroll down any street in Los Angeles, and you see diversity. You hear different languages, whether at a gas station, 7-Eleven, or supermarket; you are submerged in a multicultural environment. Ethnic groups such as Mexicans, Koreans, Japanese, Chinese, and Germans all shaped L.A. in some way, but with few traces of their once vast influence remaining, one group is often left out of the equation: the French. So how did they contribute to the growth of Los Angeles? Was it through art or agriculture? Or religion?
(Jarraitzan du) (Itzulpen automatikoa)
Last Updated on Abe 21, 2020 by About Basque Country