1936an Iparralde Euskadi zen eta bertako dantzariek Ikurriña eragiten zuten (1936ko Dokumentala 3Dn)

Itzultzailea: Leire Madariaga

Askotan adierazi dugun bezala, Euskaldunen Herriaren historiaren errealitatea, gure Naziotik kanpo dauden entitateek honi buruz idazten joan diren zirrikituetan aurkituko dugu.

Gaur, mota honetako errealitateak azalera irten eta ez jakitearen itxura edo ezagutaraztera eman ez zena begi vistan jartzearen adibidea ikusi ahal dugu Stereoscopy News webguneak eskeintzen digun informazioan.

Ingelesez idatzi dagoen Belgikar webgune hau, bere izenak dioen bezala, oinarri bidimentsional estereoskopikoaren bitartez hiru dimentsiotako simulatzaile tekniketan berezitua da. Honetan aurkitu izan dugu, 1936an René Le Hénaff frantsezak 3D teknikarekin Euskadi film laburraren proiekzioari buruzko informazioa.

Dokumental honi buruz, liburuetan edo erreferentzien artikuluetan bakarrik aurki genezake. Kasu askotan, beste obra batzuekin nahastuz edota Espainiako Gerra Zibila dela eta egindako obra frantsez bezala aurkezten da.

Era honetan adierazten dute Manuel Espada Burgos eta Manuel Requena Gallegok, La Guerra Civil Española y Las Brigadas Internacionales liburuan, obra hau Gerra Zibila dela eta “espainiaz giza-politikaren errealitatea adierazteko” egina dela baieztatzen da (92. Orrialdea). Era berean egiten du Magí Crusells-ek bere liburuan La Guerra Civil Española: Cine y Propaganda (96. Orrialdea).

Josu Martinez aztertzaileak egindako lanari esker, dokumental honen kopia bat aurkitu da Centre National de Cinématographie. Pelikula disfrutatzera eramaten gaituen aurkikuntza izateaz gain, kontatutakoaz urrun dagoen gauzen errealitatea ezagutzera eramaten gaitu.

Euskadi dokumentala, ez da Gerra Zibilari buruz, eta ez da Euskaldunen Herriaren parte penintsularrean zentratzen. Guztiz kontrakoa. Lan hau Euskadiri buruz da, baina Euskadi kontinentalari buruz. Film labur honetan Euskadiri buruz hitz egiten da, baina Euskadi kontinentala. 1937ko apirilean Pariseko Olympia Antzokian estreinatu zen film labur honetan eta cinema munduko hainbat pertsonai joan zirenera, Lumière bezala, Iparraldeari buruz hitz egiten da, autoreak honela deitzen dio: Euskadi (Iparralden erabiltzen zen grafiarekin, hau da “Z” erabili ordez “S” erabiliz).

Dokumental honetan, eskeintzen dizuegun trailerrean, Errobia ibaia (Nive) zeharkatzen duen zubitik Ikurriña mugitzen doazen dantzariak Notre-Dame du Bout du Pont Elizara ematen duen arkutik hirira (Donibane Garazi )sartzen ikus ditzakegu. Lehendabizi, Ikurriñak, gero Errepublikaren banderak, pelegrinek Santiago Bidea egiten duten ibilbidearen kontrakoa eginez ikus ditzakegu. Imaginatuko ez genukeen baina errealitatea den zerbait da hau.

Urte haietan gertatzen zenari buruz guk jasotako informaziotik guztiz ezbedina den errealitatea. Hain ezberdina, izenburua helburu politikoarekin eginiko ideiekin bat etortzeko, hau izenburuagatik bakarrik ezagutzen zuten eta hau izendatzen zuten liburuen autoreek, espainiako Gerra Zibilarekin erlazionatutako zerbait bezala biltzea baino izan ez zutela.

Errealitatearekin bat ez datorren zerbait. Euskadi, René Le Hénaff-entzat, Euskaldunen Herriaren Pirinioen iparralderarte doan lurraldea zen. Bere kostatik, Bizkaiko Golkoa bustirik barrualdeko herrietararte. “Euskadi”, batzuen harridura eta artegatasunarentzat, 1936ko dokumentala da, Euskaldunen Herriaren alde kontinentalari buruz.

UPV-EHUko webgunean biltzen denaren arabera, doumentala, euskal hiriburu garrantzitsuetan proiektatu da martxoko hilabetean zehar. Egonarri gutxirekin espero dugu euskal telebista publikoetan eskeintzea. Era berean interesgarriak diren beste dokumental batzuk, 1933an Dan Grenholm eta Lennart Olsonek Sverieges Radio TV-rentzat egindako “Basker” eta “Bonde i Baskerland”, zeintzun Argibel Euba Ugarte, UPV/EHUko ikertzaileak aurkitutakoak.

Harrigarria dirudi gaur egun gure nazioaren errealitateari buruzko artelan zinematografikoak deskubritzen aritzeak. Eskolan irakatzi gintuzten eta gaur egun komunikabideetan zabaltzen den errealitatetik urrun geratzen den errealitatea eskerintzen duten artelanak. Zein ondo egongo litzatekeen dokumental hauek dohainik eskuragarri izatea.

Jadakin euskaldunen eta gure Herrialdea zer denarekin eta zer izan denarekin interesatuta dauden ondarea da. Hori bat, beste batzuetan jasan behar izandako irakurgai bihurririk gabe, 1944an Herbert Brieger-ek egindako dokumentalean bezala, im Lande der Basken.

Stereoscopy News – 3/2017 – Bélgica

A 3D Documentary Shot in Basque Country (France) in 1936 Viewed “As Intended by Louis Lumière”

The “Euskadi” documentary was shot by René Le Hénaff with an anaglyph stereoscopic camera rig on the west coast of France in 1936. After the Bilbao festivel, it was projected last Friday in Bayonne as the master himself (Louis Lumière) did it at the time. The audience watched the movie with good old cardboard red/cyan glasses. What makes  “Euskadi” special is that it was shot and featured only one year after Louis Lumière presented its new anaglyph cinema invention at the Académie des Sciences in Paris. The movie was presented in 3D at the Olympia movie theatre in Paris in 1937. Details and trailer here under.

(Jarraitzen du) (Itzulpen automatikoa)

Last Updated on Abe 21, 2020 by About Basque Country