Pulitzer Center-en webguneak AEBetako euskaldunei buruzko artikulu bikain bat argitaratu berri du. Mary Trimblek sinatu du, William & Maryn bigarren urteko ikasle gazte batek, eta espezializazio bikoitza du ikasketa frantses eta globaletan eta Europako ikasketetan.
Asko gustatu zaigu. Artikuluak, AEBko euskal etxeek pandemia egoera honetan dituzten arazoen ikuspegi orokorra eskaintzen digu, eta ziur gaude mundu guztiarenak direla. Azken batean, euskal komunitatearen parte sentitzen direnen topaguneak dira euskal etxeak, eta gure erkidegoaren eta gure nazioaren irudi onena zabaltzeko guneak. Gaur egungo egoeran, ezin dituzte lan horiek bete eta, gainera, hori oztopo handia da bideragarritasunerako.
Baina autoreak beste elementu batzuei egin behar die aurre, eta horiek, gure komunitate nazionalari buruz hitz egiten denean kanpotik eta barrutik egiten diren analisietan behin eta berriz agertzen dira.
Adibidez, “Nortzuk dira euskaldunak?” galdera. “Euskal” kontzeptuak aspaldi utzi ditu oinarri genetiko batzuk beste kultura-oinarri batzuk hartzeko, eta, batez ere, «partaide izateko borondatea». Boisek berak ere badu errealitate horren adibide arketipiko bat. Pat Bieter, Milwaukeeko katoliko alemaniarra, Boiseko komunitatearen eta euskal kulturaren muinetako bat bihurtu zen.
Euskal kulturaren bilakaeraren eztabaida ere planteatzen du, oso gaurkoa. Zer da benetan “euskalduna”? Kultura batean, euskal kulturan edo beste edozeinetan, elementu aldaezin gutxi daude. Tradizioa elementu garrantzitsua da euskaldunentzat, baina denboraren poderioz aldatuz doan kontzeptu bizia ere bada. Duela hirurehun urteko euskaldunek ez lituzkete berezko elementutzat hartuko euskal kulturaren alderdi batzuk, hala nola dantza batzuk, gaur egun kultura horren oinarri iruditzen zaizkigunak.
Zorionez, gure kulturarentzat eta gure nazioarentzat, garai bakoitzera egokitzen den kultura bizia dugu. Bestela, museoetan bakarrik ezagutu beharko genuke, hil egingo litzatekeelako. Duela 150 urte, Élisée Reclus geografo frantsesak, Gizarte Geografiaren sortzaile den bidaiari nekaezin batez gain, Lehen Internazionaleko kide anarkista izan zenak, euskal herria desagertzera kondenatutako herria zela iragarri zuen. Erabat okertu zen. Eta, hein handi batean, euskaldunek «berritasunera» egokitzeko duten gaitasuna ez zuelako behar bezala baloratu nahastu zen, hori bereganatuz, partaide izateko sentimendua galdu gabe eta «norberarena» bihurtu arte.
Izan ere, gu aztertzeko, kontuan hartu behar da euskaldunen «iraun» nahia, eta egoera gogorrenetara egokitzeko eta gainditzeko gaitasuna. Mendez mende jasan dute pobrezia nekazaritza-baliabiderik gabeko herrialde txiki batean; industrializazio baten eta immigrazio masibo baten ondorioak gainditu dituzte, mende luzez gizarte-aldaketa handirik gabe bizi izan zen gizarte bat hamarkada gutxian aldatu zutenak; krisi ekonomiko, sozial eta politikoak gainditu dituzte, mende batean lau gerra basati gaindituz; edo beren seme-alaben gehiengoak arrazoi ekonomiko eta politikoengatik, mende luzez emigratu behar izan duela ikusi dute.
Ez dugu esango euskaldunak garaiezinak direnik, hori autokonplazentzia baten seinale izango litzateke. Baina pandemia hau ez da komunitate nazional gisa aurre egin behar izan diogun erronkarik gogorrena. Eta artikuluak jasotzen duen bezala, gauzak gertatzen ari dira, mekanismoak aktibatzen ari dira, eta horiek itxaropena baino ezin digute eman, lehen esan dugun bezala, egokitzen dakien komunitate bizi bat baikara.
Kazetari bikaina izateko gaitasuna duen neska gazte bat aurkitzeko balio du artikulu honek. Artikuluaren edukia ez ezik, artikuluaren zabaltasuna, ikuspegia eta zehaztasuna ere asko gustatu zaizkigu. Zorionak Mary Trimbleri. Kazetari eta idazle ezagun eta entzutetsua denean, zeren ziur gaude hala izango dela, herri txiki hau gogoratzen eta honi buruz idazten jarraitzea espero dugu; izan ere, Voltariek Babyloneko Printzesan zioen bezala, jende soil eta ausart, nekaezin eta dibertigarriz osatua dago.
Lan horretan bertan ere esaten zuen herri bat «Pirinioen magalean bizi eta dantzatzen» dena dela. Eta hori guk esaten dugu, munduko txoko guztietan.
Artikuluaren izenburu den esaldia bilduz itxiko dugu: «Izan ginelako, gara. Garelako, izango gara». Katea ez da hausten. Euskaldunen biziraupena mirari horretan, diasporak eginkizun garrantzitsua du. Gaur egun, erkidego gisa dugun erronka, barneko eta kanpoko euskaldunak berriro elkartzea da, elkar ezagutzea, gaur egungo nazioaren errealitatea ezagutzea eta elkarrekin lan egitea.
Pulitzer Center – 2021/4/29 – AEB
We are because they were. Because we are, they will be.” A Community Fights for Its Identity in a Pandemic
In the heart of downtown Boise, less than half a mile from the Idaho State Capitol, the standard gray asphalt of the western city gives way to bright green concrete pavers. For the length of a city block, scarlet diamonds the width of the street punctuate the sea of green. It is bookended by two hooked crosses in green, white, and red. This is the Basque Block.
(Jarraitu) (Itzulpen automatikoa)
Last Updated on Mai 2, 2021 by About Basque Country