Greg Hahn, New Yorkeko Unibertsitatean ikasitako kazetaria da, Boiseko Unibertsitateko Komunikazio eta Marketing Zuzendaria, hara iritsi baitzen Estatuko TB publikoan urtetan lanean aritu ostean.
Berak artikulu bat idatzi du Boise Weekly webgunean, izenburu hau jarriz, “Essay: Blood Relations. On love and Basque sausage” (“ Saiakera: odol harremanak. Maitasunaz eta euskal hestebeteaz“). Ez dugu, haatik, kontatu, bere curriculumeko garrantzizkoena, eta hau da, emakume euskaldun batekin ezkonduta dagoela. AEBko euskalduna, baina euskalduna. Euskal izatearen esentzia ez du aldatzen ez sorterritik dagoen distantziak ez beste kultura edo bizimoduk egindako eraginek.
Haren saiakerak, bikaina baita, kontatzen du nola emazte izango zenaren lehen argazkia erantsita zegoen emakumearen apartamenduko hozkailuan, eta erretratu horretan etorkizuneko emazteak besoak ukalondoraino sartuta zeuzkan, odolez betetako balde batean. Bete-betean zegoen mortzilla egiten, matanza baitzen.
Gastronomiak, eta maitasunak (edo alderantziz da?) odol-loturak sortzen dituzte. Eta are gehiago, lotura horiek odolkiarekin lotuta baldin badaude, txorixoarekin edo txarriboda (horregatik du izen hori!) bateko beste produktu batekin. Horrek, halabeharrez eraman zuen Greg Hahn, une horretatik aurrera, bere emaztea eta familiari laguntzera txerri-hiltzearen lanetan, Kaliforniako zentrora. Gizonak ez zekien, baina bere patua idatzia zegoen hozkailu bateko atean odolez.
Garbi dago euskal gastronomiak, txerritik eratorritakoak behinik behin, maitemindu egin duela artikuluaren egilea. Maitasun sakon bizia izan du, balio izan dio txorizoen prestaketa ekitaldi komunitario moduko bat bihurtzeko, harremanak hobetzen laguntzen duena, eta zeinek daki ez ote den beste maitasun batzuk elikatzen dituena ere.
Ez ezazue gal hark odolari eta euskaldunei buruz egindako saiakera. Ez du ezer kentzekorik (txerriak bezala).
Boise Weekly – 174/2015 – USA
Essay: Blood Relations. On love and Basque sausage
In the first photograph I ever saw of the woman who would become my wife, she was grinning ear to ear with her arm elbow-deep in a bowl of blood. She was making mortzilla—a traditional Basque sausage that takes advantage of a high-protein, low-carbohydrate part of every animal that more squeamish cultures simply allow to run down the drain at the slaughterhouse. Not to get too graphic, but as blood cools, it tends to clot. The traditional way to prevent this is to stir it with your hands in a bowl of ice water.
(Jarraitzen du – Internet Archive)
(Itzulpen Automatikoa – Internet Archive)
Nire emazte bihurtuko zen emakumeari buruz ikusi nuen lehen argazkian, besoa ukondoarekin odol katilu batean belarritik belarrira egiten zuen.
Mortzilla egiten ari zen, euskal txistorra tradizionala, proteina handiko eta karbohidrato gutxiko zati bat aprobetxatzen duena, kultura zikinagoek hiltegiko hustubidetik ihes egitea besterik ez baitute uzten. Ez da oso grafikoa izateko, baina odola hoztu ahala, koagulatu ohi da. Hori ekiditeko modu tradizionala eskuekin izotz ur katilu batean nahastea da.
Nire emaztearen North End-eko apartamentuan nengoela, bere hozkailuari itsatsitako argazki honi begira, txundituta geratu nintzen. Urterik urte asko daramatzat bere alboan, bere familiak eta beste batzuek Kalifornia erdialdean lau belaunaldi daramatzaten matanza ederki deitzen duten iruzurrean. (Matanzak, Google Translate lehor eta zuzenaren arabera, “sarraskia” besterik ez du esan nahi)
Matanza honetan, txerri anitz hiltzen dira eskola zaharreko harategi bidaiari baten laguntzarekin. Ondoren, familiak gatzagak bere hirugiharra eta urdaiazpikoa sendatzen ditu, lomoa (solomoa) izozten du eta beste guztia gordetzen du. Bada, adibidez, euskal menestra tradizionala, txerri oinak eta tripakiak dituena.
Baina nire gustukoena txorizoa da.
Lehenik eta behin, goxoa da. Solteak, txorizoa bikaina da arrautza eta patatekin, chile relleno esanguratsua egiten du, hanburgesak espeziatzen ditu eta kulturen artean harrigarriro itzultzen da lasagna edo Thai txerriki pikantea eta babarrunak.
Beteak eta urkatuak (pare bat egun hotzetarako, nahikoa zaporeak elkartu eta kolorea alaitzeko), euskal txorizoa xerra harrigarria da, gorrituta eta ardo beltzarekin egosita. Nabarmentzekoa da eskola zaharreko garbanzos eltzekari bat eta nahiko ona da parrillan egindako txingarretan eta labean zapalduta.
Jatea egitea baino dibertigarriagoa izan daiteke, eta hori da arrazoia orain dela bi urte esperientziaren berri eman dugula Atlanta Ikastetxeak antolatutako tailerrean. Esperientzia komunitarioa da. Trago bat hartu, baratxuri batzuk zuritu. Haragi pixka bat kubatu, edan. Haragia xehatu, edan. Prozesuan, neska-lagun berriak, baratzeak nola dauden, nor zahartzen ari den eta nor ez den jakingo duzu.
Euskal txorizo ongailuak historia eta gustu kontua dira hein handi batean. Familia batzuei gustatzen zaie Cayenne gehigarri asko. Gehienek ez dute egiten, nahiz eta belaunaldi gazteagoak jaurtiketa gehiago lortzeko joera izan. Ozpin eta baratxuri pixka bat gehiago gustatzen zaizkit. Bakoitzak bere ideiak ditu gatzari, piperrautsari eta piperbeltzari buruz (zenbaitetan osagai eztabaidagarria da).
Sinadura zaporea, hala ere, txorizo mota honetan piper txorizeroa da (horrekin idatzita dagoen choricero, txorisero edo txorizero ikus dezakezu). Gorri ilunera heldua, lehortua, birhidratatua eta pultsazko pasta bihurtuta (edo, azkenaldian, hauts bihurtua), piper txorizeroak euskal txorizoari bere kolore eta zapore oparoa ematen dio, eta atzeko patioetan hazten da eta Mendebaldean zehar gordetzen da. Euskal konexiorik ez baduzu, dendan erositako guajillo pipermin lehorrak erabil ditzakezu. Probatu ditugu, ez zara hutsik egingo. Nire emaztearena bezalako familientzat ez dago ordezko.
Zoritxarrez, etorkizunean hasitako erromantzei dagokienez, emaztearen familiak etorri nintzenetik handik urte batzuetara aurkitu zuen hozte odolari gatza gehitzea koaguluak eragitea bezain eraginkorra dela eta, beraz, nire emaztearen lehengusu gazteek ez dituzte inoiz besoak odoletan lurperatu behar. . Urritasun nabaria izan arren, mutil-lagunak ondo aurkitzen ari direla dirudi.
Greg Hahn Idahoko Telebista Publiko ohia da Boise State Unibertsitateko komunikazio zuzendaria.
Last Updated on Abe 21, 2020 by About Basque Country
