Jean-Claude Larronde. Ikasketa Politikoen Institutuan eta Burdeosko Zuzenbide Fakultatean ikasketa unibertsitarioak egin zituen. 1972an, euskal nazionalismoaren jatorriari buruzko Zuzenbideko doktore-tesiari eutsi zion. Tesi hori Donostian (Txertoa) argitaratu zen 1977an “El nacionalismo vasco” izenarekin. Bere jatorria eta ideologia Sabino de Arana-Goiriren obran du, generoaren lehen obran. 1975az geroztik, Angelun (Laburdi) dihardu, sozietate komertzialetako kontseilari juridiko gisa.
Azken honi buruz hitz egitean, gure blogak oraindik dituen hutsune ugarietako bat onartzen genuen: Filipinetako euskaldunei buruzko presentzia falta honetan. Oso jakitun gara euskal komunitateak herrialde hartan izan zuen jarduera, eragin eta proiekzio garrantzitsuaz, bai kolonialismoaren garaian, bai 1898ko Gerra hispano-estatubatuarraren ondoren.
Horregatik, hutsune hori betetzeko eta gure herriaren historiaren zati garrantzitsu horren zatiak biltzeko modua bilatzeko konpromisoa hartu dugu.
Euskal komunitate bikain honetako euskaldunen artean, Manuel de Ynchausti nabarmentzen da. Haren biografiak gizon berezi bat aurkezten digu, gure historiako une korapilatsu batean bikain aritu zena. Agirre Lehendakariak Europa osoan zehar faxismotik ihes egitean idatzitako egunerokoak frogatzen du hori.
Beraz, Filipinetako euskaldunengana hurbiltzeko modu hoberik ez dago, aparteko pertsona horri tarte bat eskainiz baino. Horregatik, hau sakonki ikasi duen pertsona batengana jo dugu: Jean-Claude Larronde.
Jean-Claude Larronde XX. mendeko Euskal Herriaren historia gehien eta hobekien aztertu duen euskal historialarietako bat da, eta zehatzago esanda, euskal nazionalismoaren historia. Azterketa hori, gainera, Espainiako edo Frantziako «unionismo»tik oso urrun dauden premisetatik abiatuta egin da. Hau da, euskal ikuspegitik egindako euskal historia.
Bere lanen artean, «Manuel de Ynchausti (1900-1961) Un mecenas de gran elocuencia» liburuadago. Horregatik, pertsonaia berezi horren ideia bat izateko eta bere irudia aldarrikatzeko balioko duen artikulu bat eskatu diogu; izan ere, beste euskaldun handi askorena bezala, ez da oso ezaguna gehienentzat.
MANUEL DE YNCHAUSTI, UN PATRIOTA VASCO
Jean Claude Larronde
Manuel de Ynchausti
Manuel de Ynchausti gaur egun ere askorentzat ezezaguna da. Izan ere, modestoa eta zuhurra zenez, ez zen ikustarazten zen gizon horietakoa.
Manuel de Ynchausti, Jainkoarenganako fedeak, Euskal Herriarekiko maitasunak, eraikitzeko nahiak, gorabeherengatik erori gabe antolatzeko nahiak eta beti ideia-zurrunbilo batek inspiratutako gizon gisa agertzen da bizitzan zehar.
Euskal jatorria eta erbestea
Manuel de Ynchaustiren aitona izan zen, Gipuzkoan jaioa eta 1850. urtearen inguruan Filipinetan, Manilan, kokatu zena. Handik gutxira, elkarte bat sortu zuen, eta, itsas ertzetik abiatuta, laster zabaldu eta dibertsifikatu zen, neurri handiko talde bat bihurtu arte.
Manuel de Ynchausti 1900ean Manilan jaio zenean, bi urte baino gutxiago ziren Filipinetako artxipelagoa Estatu Batuen mende jarri zela.
1933an, Manuel de Ynchaustik bere enpresako aktibo industrial asko egitea erabaki zuen, eta Donostiara etorri zen. Gerra Zibila deklaratu ondoren, 1936ko uztailaren 26ean hemetik eramaten dute bere familiarekin batera. Ustaritzen, Lapurdi probintziako hiriburu zaharrean, kokatzen da, muinaren beste aldean, eta berehala jartzen da Euzkadiko Gobernuaren esku.
Erbesteko tragedian, Espainiako Gerra Zibilaren ondorioz, pozik dago bere herriaren ondoan egotearekin, euskal familia hautsi horien ondoan egotearekin, gurasoengandik bereizitako familia horien ondoan egotearekin, eta beren aukeren arabera gaitzak baretzeagatik. Jatxoun bi urtez baino gehiagoz, 34 euskal haurdun kolonia bat sortu, finantzatu eta antolatzen du, gogo biziz eta kalitatezko arretarekin.
Euskaldunen Lagunen Nazioarteko Liga
L.I.A.B.-a Manuel de Ynchaustik sortutako lanik garrantzitsuena da, eta, bereziki, haren atal frantsesa: Liga honen inspirazioaren eta sorreraren meritu guztia berari dagokio.
Ernest Pezet diputatu demokrata-kristaua, Manuel de Ynchaustirekin batera, LIABen sustatzaile nagusietako bat. (Sabino Arana Fundazioa)
Ligak errefuxiatuentzako ekintza zehatz guztiak koordinatuko ditu eta Francok ezarritako erregimena salatzen parte hartuko du modu garrantzitsuan. Bere barnean, pertsona ezberdinak eta ospetsuak biltzen ditu, besteak beste, François Mauriac, Jacques Maritain, Verdier kardinala, Edouard Herriot…
Amerikako aldia
1939tik 1947ra, Manuel de Ynchausti eta haren familia New Yorkeko aldirietan biziko dira. 1941eko udazkenean, José Antonio de Aguirre, erbestean dagoen Eusko Jaurlaritzako lehendakaria etxean jasotzearen poza sentitu zuen. 1942. urtetik aurrera bihotzeko gaixotasun larri bat izan arren, bere ekintzarekin jarraitzen du. Laguntza materiala ematen dio Euzkadiko Gobernuak New Yorken duen Ordezkaritzari, eta behin eta berriz aldarrikatzen du euskal herriak eliza-agintarien eta Amerikako hizkuntza-agintarien inguruan duen kausa.
Manuel Ynchausti with Lehendakari Agirre at Mr. Ynchausti’s home in White Plains, New York, November 1942. Photo: Ynchausti Foundation Archives.
Estatu Batuetan ere, Nazioarteko Sorospen Katolikoa sortzeko eta Euskaldunen Mundu Batasuna sortzeko bi proiektutan lan egiten du.
Kultura-ekintza Euskal Herri Kontinentalean
Ustaritzera itzulita, Manuel de Ynchaustik Bidasoaren bi aldeetako euskal kulturaren ordezkari nagusiekin harremanak berehala berritzen ditu, gehienak bere lagunak.
Garrantzi handia du Eusko Ikaskuntzaren VII. eta VIII. Biltzarretan — Eusko-Ikaskuntza (Biarritz, 1948ko iraila, Baiona, 1954ko uztailetik irailera).
Baionako Euskal Museoko kontseilari izendatu zuten 1951ko martxoan, eta euskal diasporaren munduko aretoa sortu zuen.
1961eko apirilean, gaixotasunak bere bihotza nekearekin akabatzen du.
Bere herrikide askorentzat, hau ahaztu ez dutenek, patriota argigarri baten, kristiano baten eta «inspiratutako mezenas» baten oroitzapena uzten du.
Jean-Claude Larronde: Manuel de Ynchausti (1900-1961). Bidasoa-64330 Villafanque (Lapurdi), 139 pp. edizioa.
