Itzultzailea: Leire Madariaga
“Gudariak, gure lurraldetik urrun gaude Euzkadigatik faszismoari aurre egiten. Gora Euzkadi Askatuta!”,
Martinez kapitaina, sozialista bat, bataila aurretiko erretolikan
Pasa den asteburuan, 2. Mundu Herrako azken egunetako Point de Grave batailaren 75.urteurrenaren oroimen ekintzak egin dira. Bataila haretan talde batek parte hartu zuen, Gernika Batailoia, zeinek Ikurrina batailoilaren parte bezala zuen.
2. Mundu Gerran, euskaldunek talde propioekin borrokatzeko saiakeren hainbat historio daude. Ez zen erreza izan, baina azkenean, ia azken minutuan, lortu zen. Euskomedian Juan Carlos Jiménez de Aberasturi Cortaren lan oso interesgarria aurki dezakezue, “Los vascos en la II Guerra Mundial: De la derrota a la esperanza” (Euskaldunak 2. Mundu Gerran: porrotetik esperantzara). Honetan, anti-faszismo borrokan euskal nazionalistak eta errepublikarrak lehen lerroan egon ziren momentu guztiak deskribatzen dira. Irakurtzeak merezi du.
Pazifikoko Gerran zehar zabaldu zen erregimen totalitario horien aurka borrokatzeko esfortsua. Munduko parte horretan borrokatu zuten euskaldun horiek historia batzuk bildu izan ditugu gure webgunean. Hemingway idazleak eta bere lagun pelotariek Kuban izandako joan-etorriak ere kontatu izan ditugu. Edota euskal mugalarien lana, eroritako pilotoak edo jarraituak ziren juduak Red Cométetik babesteko egindako lana.
Baina berriaren harira bueltatuz, asteburu honetan, Frantziako Askatasunean eta Totalitarismoaren aukako borrokan parte hartu zuten euskaldun guzti horiek ohore handienetik omendu dira. 12 “Croix de Guerre”, Frantziak, berarekin bat egin duten kanpoko indar militarrei ematen dien domina, hauen ekintza heroikoak antzemantzeko. Domina honekin, Ikurrina ere omendu zen.
Jean Claude Larrondo historiagileak azaltzen duen bezala, De Gaulle Jeneralak Gernika Batailoiaren aurrean esandako hitzek eta egindako keinuek, Franco, Hitler eta Mussoliniren atzetik jausiko dela zioten.
1945eko apirilak 22 igandean, de Gaulle jenerala Grayaneko aerodromoan lurreratzen zen, Mendebaldeko Frantziar Indarren komandantearekin batera, Larminat jenerala; Milleret koronelaren aginte postura joan eta tropak ikuskatu zituen; euskal banderaren aurrean gelditu eta agur luze bat egin zuen; geroago Kepa Ordoki deklaratu zuen «Komandante Frantziak inoiz ez du ahaztuko euskaldunek lurralde hau askatzeko egindako esfortsu eta sufrimenduak inoiz ez ditu ahaztuko». Gerrako hamabi gurutzek saritu zituzten euskal soldaduak.
Zoritxarrez, errealitatea ezberdina izan zen eta Aliatuek egindako proposamenak ahaztu egin ziren eta realpolitikek ezkutatuta.
Sud Ouest egunkariak, momentu historiko hari eta urteurren honetan egindako ekintzei buruzko artikulua argitaratu du.
Deia egunkariak, Iñaki Goioganak sinatutako artikulua argitaratu du eta hau ere bildu izan dugu, honetan, bere “Euskaldunen Historiak” seriearen barruan, momentu historiko hura kontatzen da.
Naiek, Batailoi honetako bizirik dirauen azken pertsonaren hitzen bideo bat biltzen du, eta honetan borrokaren arrazoiak azaltzen ditu.
Gainera, hiru bideo partekatzen digutu. Lehen biak, omenaldiko momentu berezi birekin. Euskal ereserkiaren eta Eusko Gudariak abestiaren interpretazioa. Azken hau, Lehendakariak berak txistu eta tambolinarekin interpretatua.
Hirugarrena, Frantzia Askeko frantziarrek 1945ean bataila honi buruz eginiko bideoa da.
Sud Ouest – 2015/4/18 – Frantzia
«Partis loin de chez eux pour défendre la démocratie»
Et l’ikurriña fut décoré de la Croix de guerre. Nous sommes le 22 avril 1945. Le général de Gaulle passe en revue les soldats qui se sont distingués, quelques jours plus tôt, dans la libération de la Pointe de Grave, en Gironde. Parmi eux se trouvent les hommes du bataillon Gernika. Une unité uniquement constituée de Basques du sud de la Bidassoa.
(Jarraitu – harpidetza eginez gero) (textuaren itzulpen automatikoa artikuluaren amaieran)
——————————
Deia – 2015/4/11 – Euskadi
‘Gernika’ren errebantxa
Hurrengo asteartean, 14ean, Medoc batailaren 70 urte beteko dira, 2. Mundu Gerrako azkenetako bat, eta Gernika batailoilak parte hartu zuena, euskal gudariek osotutako talde militarra. Gataska mundialaren aste gutxira, Medoc, Burdeos eta Atlantiko artean dagoen herriaren askatasunean euskal parte hartzeak, euskaldunek gerran egindako esfortsuaren gailur bezala kontsideratu daiteke.
(Jarraitu) (Itzulpen automatikoa)
———————–
Iturria: Irekia – Eusko Jaurlaritza – Gobierno Vasco
Sud Ouest informazioaren textua
“Etxe urrun joan da demokrazia defendatzeko”
Gernikako batailoiak, Bordeleko portuko askapenean parte hartu zuenak, Girondik gaur ospatuko du.
Ikurriña “Croix de Guerre” dekoratuta zegoen. 1945eko apirilaren 22an gaude. General de Gaulle-k egun batzuk lehenago bereizten zituen soldaduek, Pointe de Grave, Gironde-en askapenean, berrikusten dituzte. Horien artean, Gernik batailoiko gizonak dira. Bidasoako hegoaldeko euskaldunek osatzen duten unitatea.
Heroismo hau ohiz kanpokoa izan da. Baina gaur! hirurogeita hamar urte geroago, Vendays-Montalivet udalerrian ospatuko den ekitaldia, Médocen. Iñigo Urkullu Euskal Autonomia Erkidegoko presidenteak eta Alain Rousset-ek Akitania eskualdean duen partaideek lore-koro bat jarriko dute, euskal bandera eta Frantziako banderak igoko dituzte eta Gernikako haritz-hazia landatuko dute.
200 euskal boluntario
Eusko Jaurlaritza erbestean Espainiako demokraziaren sorrera arte, 1939an abian jarri zen ekintza deitzeko. “Askok behatzaile gisa jardun zuten, espioitza sareetan edo mugalarietan, zauritutako borrokalariak desagerrarazteko”, adierazi du Jean-Claude Larronde, “El Batallón Gernika” (Ediciones Bidasoa, 1995) egilea.
1944ko udazkenean, konpromiso honek mugarri berri bat lortu du. Komandante Kepa Ordoki, Irunen jaiotzez, 200 gizon biltzen ditu. Orduan bere armadak bildu zituen Sauveterre-de-Béarnen. “% 40 GUDARI (soldadu) ohiak ziren Gerra Zibilean”, adierazi du historialariak, “frankismoaren Espainian ihes egin zuten gainerako errefuxiatu gazteak”. Magrebeko aldeetako borrokalari nagusiak kudeatzen ikasi dute Black Africa, Carnot Brigadan integratuta.
Pointe de Grave-ko gudua 1945eko apirilaren 14an hasten da. Gironako hiriburua 1944ko abuztuan askatzen bada, Alemaniako erresistentzia-zentroak dunari atxikitzen dio. Ia 4.000 gazte naziek, heriotzari aurre egiteko prest. “Bordelek askatasunaren poztasuna eta askatasunaren beldurra uztartzen ditu”, dio De Gaulle Generalak.
“Frustrazioa”
Borroka sei egun iraun zuen. Bonbardaketa aliatuek babestuta, brigada aurkaria bikoiztu egin da. Bost Gudari maniobrak hil ziren eta hogeita bost zauritu ariketa eta leherketetan.
1945eko apirilaren 20an, Jacques Lemoine, “Sud Ouest” sortzailearen argitaratzailea, erliebe handiz hasten da. “Bordeleko portua askatua da”, idatzi zuen. “Frankoak ez ditu ahaztu gure lurrak askatzeko euskaldunek egindako ahalegin eta sakrifizioak”, esan zuen Charles de Gaulleek.
“Horren ondoren, frustrazioa izan zen, esan zuen Jean-Claude Larronde, etxetik urrun borrokatu zuten, demokrazia defendatzeko, batzuek ez dut ulertzen, trukean, Frantziak ez duela frankismoaren erregimena ezabatzen laguntzen, hau traizio gisa bizi zen. “Geroago, José Antonio Aguirre lehendakaria, esan zuen:” Bizilagun bat sua piztuta dagoenean, ez da erreskatatzea “.
Pantxika Delobel
Last Updated on Abe 21, 2020 by About Basque Country
