Istorio batzuek hunkitu egiten gaituzte. Hauxe da horietako bat: Magda Sagarzazuren historia. Euskal Herriko emakume bat, Hondarribikoa, bere bizitzaren zati handi bat Hebriden parte den Canna uharte eskoziarrean kultura gaelikoaren kontserbazioan lan egiten eman duena.
The Guardiani esker (zenbat gauza interesgarri jakin ditugu egunkari berezi honetan), haren heriotzaren berri tristea izan dugu. Baina, batez ere, Ray Permanek egunkari honetan eskaini dion heriotza-oharra zoragarriarekin, euskal herritar honek Eskoziako kultur ondarea zaintzeko egin duen lan bikainaren berri izan dugu.
Interneten bere izena bilatzeak bi ezaugarri dituen erreferentzia-zerrenda luzea eskaintzen digu. Lehena, denek beren lanari emandako garrantzia. Bigarrena, gure herrialdean pertsona honi eta bere lanari buruzko informazio eza.
Magda Sagarzazuk Canna uhartea bisitatu zuen lehen aldiz 1962ko apirilaren 29an. 12 urte zituen, eta bere arrebarekin batera, aitaren, Saturnino Sagarzazu hondabirritarraren laguna, John Lorne Campbell folklorista eskoziarrari (II. Mundu Gerra baino lehenagotik ezagutzen zuen) eta haren emazteari Margaret Fay Shaw argazkilari eta folklorista iparramerikarra bisitatzen zituzten..
Bisita horiek errepikatuz joan ziren uda bakoitzean, eta, azkenean, Magda senar-emazte horiekin lankidetzan aritu zen hauen lana eta bilduma izugarria zaintzen. Milaka artikulu indibidualek, egunkari pertsonalak, argazkiak, transkribatutako musika, jatorrizko gutunak eta eskuizkribuak, eta abesti eta istorio gaelikoen soinu-artxiboak osatzen dute bilduma.
Senar-emazte honek 1939an erosi zuen bere egoitza, Canna House, eduki osoarekin batera, eta 1981ean National Trust of Scotland-i (NTS) utzi zion. Urteen poderioz eta lan horrekiko konpromisoa handituz, Magda Sagarzazu bilduma honetako artxibozain ofizial bihurtu zen, NTSk izendatua.
Euskaldun honen aztarna Eskozian iraunkorra eta sakona da. Denboran zehar iraungo du, Eskoziako herentzia zaintzen eman duen denboragatik eta ia 60 urte horietan berarekin harremana izan duten guztien artean utzitako giza aztarnagatik, bai Eskoziarekiko eta haren kulturarekiko.
Ez dugu esaten euskalduna delako, ezta bere bizi-konpromisoaren edertasuna hunkitu gaituelako ere. Bere memorian hainbat hedabidetan argitaratutako artikuluetatik ateratzen dugun ebidentzia da.
The Guardian-en artikuluaz gain, National Trust of Scotland-en webguneak argitaratu duen heriotza-oharra ere jaso dugu. Fiona J Mackenziek sinatu du, Canna Houseko egungo artxibozaina eta folk kantari eskoziar ezaguna da. Artikuluan «bizitza koloretsua eta Eskoziako ondare eta kulturari egindako ekarpen izugarria» gogorarazi nahi da. Testu honetan aurki dezakegu, besteak beste, Angus Peter Campbell poeta gaeliko ospetsuak eskaini zion poema.
BBCk Eskoziako kulturari gaelikoz egin dion ekarpena ere jasotzen dugu. Baita The Oban Times egunkariak argitaratzen duen tributu artikulua ere.
Ikurrina makila-erdian dago Canna Houseko lorategietan, Magda Sagarzazuren oroitzapen eta omenez. Guk honekin bat egiten dugu.
Goian bego – Fois dhut
The Guardian – 2020/6/21 – Britainia Handia
Magda Sagarzazu obituary
My friend Magda Sagarzazu, who has died aged 70 of cancer, was a woman from the Basque region of Spain who moved to the Hebridean island of Canna and made it her mission to preserve and popularise the work of the married Gaelic scholars John Lorne Campbell and Margaret Fay Shaw.
(Jarraitu) (Itzulpen automatikoa)
National Trust of Scotland – 2020/6/12 – Eskozia
Magda Sagarzazu: Keeper of Canna’s Flame
The name of Magda Sagarzazu will long be associated with Canna and Canna House. On the sad occasion of her passing, at the age of 70, we’re remembering her colourful life and the immense contribution she has made to Scotland’s heritage and culture.
(Jarraitu) (Itzulpen automatikoa)
BBC – 4/6/2020 – Britainia Handia
Luaidh ga dhèanamh air Magda Sagarzazu
‘S ann à Dùthaich nam Basgach a bha Magda ach bha dlùth-cheangal aice ri Canaigh bho bha i na nighean òg ‘s i a’ tighinn ann air saor-laithean còmhla ri a h-athair Saturnino, a bha na dheagh charaid do dh’Iain Latharna Caimbeul
(Jarraitu) (Itzulpen automatikoa)
The Oban Times – 2020/6/18 – Eskozia
Champion of Canna: Magda Sagarazazu obituary
Tributes have been paid to retired Canna House archivist Magda Sagarzazu who died aged 70. Mrs Sagarazazu passed away on June 2 in San Sebastion with her husband and family by her side but there are plans to celebrate her life and work with a memorial back in Scotland when lockdown restrictions ease.
(Jarraitu) (Itzulpen automatikoa)
West Highland Free Press – 2020/6/8 – Eskozia
Obituary: Magdalena Sagarzazu of Canna and the Basque Country, the Keeper of the Flame
“My idea of an island as a child was a piece of land with palm trees! But I arrived to a beautiful real island. Canna House, the garden, the cats, the Steinway grand piano, books in every room on all topics- it had a great charm for me immediately”.
(Jarraitu) (Itzulpen automatikoa)
Last Updated on Abe 21, 2020 by About Basque Country