Orain dela egun batzuk Vince J. Juaristiren artikulu bat biltzen genuen, Elkon (Nevada) jaiotako euskal-ondorengoa, Elko Daily argitaratzen zuen, Euskal Kultura Smithsonian Folklife Festival 2016an presentzia izatearen esanahia.
Egun berdinean egunkariak autore berdinaren beste artikulu bat argitaratzen zuen. John Adamsek Penintsula Iberikoan zeharreko historia kontatzen zen artikulua, (askotan hitz egin izan dugu honi buruz) Ferroletik Pirinioetara, Pariserako bidean.
Kontakizun honen protagonista, askatasunagatik borrokan zebilen nazio baten abertzalea zen, bi errege absolutisten laguntzarekin, Madriletik Carlos III eta Pariseko Luis XVI. Gaur, pertsonai berdinak, kuriosoki, Espainiako Erreinuaren Gobernuarentzat Ingalaterrako Erregearen menpekoa izango litzateke, zeinek XVIII amaieran Espainiako Erreinuak baino menpeko fidelei sistema demokratikoagoa eskeintzen zien erreinutik banandu nahi zuen lotsagabe independentista zen Ingalaterrako Errege hau.
Buelta gaitezen gure historiara
John Adams, EEBBetako Aita Fundatzaileetako bat, eta herrialde hartako bigarren Presidentea, EEBBetako Kongresuak vidalita, Frantziara bidaiatzen zun 1779aren amaietan Sensible izeneko itsasontzi frantsezan. Bidaia astuna izan zen, bai itsasontzi britaniarren jazarpena eta baita eguraldi txarragatik. Beraz Ferroleko portuan gelditu ziren. Itsasontziaren egoera ikusita, zeinek hilabeteak beharko zukeen konpondua izateko, Adamsek Ferroletik Frantziarako bidaia lurretik egitea erabakitzen du, abenduan.
Erabaki honek, Herriak zituen interesen aurkako interesak zituen gobernu absolutistak suntsitutako lurralde txiroetatik bidaiatzera eraman zien. Urduñara heltzen hau aldatu zen. Hortik aurrera John Adamsen gutunetan eta egunerokoetan kontatzen den arabera, aurretik kontatutakoa kontuan izanda, bidaiak 180 graduko bira ematen du. Ez zegoen mugarik, ezta seinale argirik, baina abertzale iparamerikar haiek beste herrialde batetan sartu zirela konturatu ziren, euskaldunena.
Vince J.Juaristiren artikulua interés eta aditasunarekin irakurtzea gomendatzen dizuegu. Honetan, EEBBetako Independentzi Deklarazioa sinatu zuenaren bidaia kontatze da. Ferroletik, Jose Gardokik Bilbon zuen etxerarte.
Bertan konturatu zen bizkaitarrak botere errealaren aurka egin zutela, Bostoneko hiritarren moduan, hauen interesen kontrako zerga bidegabearen aurka hain zuzen ere. EEBBetan, Bostoneko “Boston Tea Party” izan zen, eta Bizkaian “Gatzaren matxinada”.
Bertan ere euskaldunak gobernatzen ziren sistema forala deskubritu zuen. Hau oso garrantzitsua izan zer beretzat, eta bere A Defense of the Constitutions of the United States liburuan honen aztarna ikus daiteke (itulpen automatikoa) (1787an Londresen argitaratua) . Liburu hortan, Adamsen Bizkaiko Errepublika Demokratiko Foralari kapitulu bat eskeintzen dio. Zalantza gabe, Bizkaia eta Espainiaren arte erlazioa zein zenaren deskribapen neutrala eta era berean, Bizkaiko Errepublika Demokratiko Foral horretan nola gobernatzen eta maneiatzen zenaren azalpen neutrala.
Esaten dugun bezala, gure irakurleei euskal-iparamerikar honen artikulua irakurtzera animatzen dizuegu, iparamerikar abertzale batek euskaldunenganako zuen iritzia ezagutzeko.
Baina gure irakurleak zurtuta egon daitezke. Egia da John Adams Bilbon egon zeal eta EEBBetako Presidente izan zeal. Baina izenburuan, Euskaldunen Herria bisitatu zutenak bi izan zirela adierazten da. Eta horrela da, bi izan ziren. John Adams bidai hartan bere seme John Quincy Adamsekin bidaiatu zuen, EEBBetako seigarren Presidentea.
Elko Daily – 8/2/2016 – USA
Intertwined: John Adams encounters the Basque
“Providence has favored me, with a very unexpected Visit to Spain,” wrote John Adams to his friend, James Lovell, on December 16, 1779. Over the next month, this landing on Spanish soil would test Adams like few journeys in his life, and yet afford him a surprise glimpse of the Basque, a people with such “a High and independent spirit, so essentially different from the other Provinces” that he would recall them years later during America’s struggle for a new constitution.
(Jarraitzen du) (Itzulpen automatikoa)
(PDF Ingelesa) (PDF Itzulpen automatikoa)
Eta interesatuak egon daitezkeen horientzat, Independentziaren Deklarazioaren hasiera usten dizuegu, zeinaren sortzaileak John Adams eta Thomas Jefferson izan ziren.
IN CONGRESS, JULY 4, 1776
The unanimous Declaration of the thirteen united States of America
When in the Course of human events it becomes necessary for one people to dissolve the political bands which have connected them with another and to assume among the powers of the earth, the separate and equal station to which the Laws of Nature and of Nature’s God entitle them, a decent respect to the opinions of mankind requires that they should declare the causes which impel them to the separation.
We hold these truths to be self-evident, that all men are created equal, that they are endowed by their Creator with certain unalienable Rights, that among these are Life, Liberty and the pursuit of Happiness. — That to secure these rights, Governments are instituted among Men, deriving their just powers from the consent of the governed, — That whenever any Form of Government becomes destructive of these ends, it is the Right of the People to alter or to abolish it, and to institute new Government, laying its foundation on such principles and organizing its powers in such form, as to them shall seem most likely to effect their Safety and Happiness. Prudence, indeed, will dictate that Governments long established should not be changed for light and transient causes; and accordingly all experience hath shewn that mankind are more disposed to suffer, while evils are sufferable than to right themselves by abolishing the forms to which they are accustomed. But when a long train of abuses and usurpations, pursuing invariably the same Object evinces a design to reduce them under absolute Despotism, it is their right, it is their duty, to throw off such Government, and to provide new Guards for their future security.
(Itzulpen automatikoa )
AMEN
PDF Inglés
PDF Itzulpen automatikoa
Last Updated on Uzt 4, 2021 by About Basque Country