Itzultzailea: Leire Madariaga
Guri bere historioa ez zitzaigun ezaguna egiten, nahiz eta garrantzi historikoa izan. Hori dela eta, gure ezjakintasuna aitortu eta gero, Coral Agirrek (euskal abizen bikaina duen beste amerikar bat) Milenio mexikar egunkariarekintzat eginiko artikuluaren bitartez bere historia ezagutzeak asko pozten gaitu.
Artikulu honetan, Chuquisacan jaiotako, gaur egungo Bolivia, Hispanoamerikako askatzaile honen historioa ezagutu dezakegu. Bere aita, emakume mestiza batekin ezkontzeko ausardi nahikoa izan zuen XVIII.mendearen amaieran honek esan nahi zuenarekin. Harrigarria dirudi, nola amerikar independentziaren heroi honen biografi askotan, baita gaur egun, aita espainiar leinu zalantzagarri bezala definitzen dute (norbaitek honekin esan nahi duena azaldu behar digu). Dakiguna, Coral Agirrek aipatzen dugun artikuluan kontatzen digunagatik, indigenisten lidergoen eta gurasoen arteko erlazioak, ez dira Juana Azurduygatik bakarrik mantenduak, baizik eta hau Errealisten kontrako errepresioen borrokaren líder bihurtzen da eta amerikar independentziaren alde jartzen da, bere etxe eta familia galduz.
Amaiera tristedun historioa, gizarteak heroiak antzemateko kapazitate faltagatik (bereziki emakumeak eta odol indígena badute). Guri, amerikar askatzaileen artean euskal odola aurkitzea gustatzen zaigula, asebetetzea handiagoa da, emakume mestitza bati buruz izateagatik (emakumeei eskubide guztiak ezeztatzen zaien garai batean kokatua), eta indigenen eskubideen aldeko borrokarekiko konpromesuagatik, askotan (gaur egun ere), eskubidez beraien lurrekin gertatzen denarekin.
Amaiera triste bikoitza. Argentinar Parlamentuan 100 pesodun diru-paperetan bere aurpegia inprimatzea proposatu zen, hegoamerikar herrialde hartako diru legalean agertuko zen lehen emakumea izanik. Zoritxarrez, gure ikuspuntutik, Eva Peronen aurpegia aukeratu da diru-paper hau irudiztatzeko.
Milenio – 19/8/2012 – México
Juana Azurduy
Santa Juana de América la llamó el dramaturgo argentino Andrés Lizárraga, quizás porque en su lucha feroz por las independencias del Sur, era imposible identificarla como argentina. Juana Azurduy, de padre vasco y madre mestiza, nació en 1780 en un pueblito cercano a Chuquisaca en el Alto Perú, en la actualidad Bolivia. Todavía no éramos naciones sino hijos de España dentro del Virreinato del Perú y luego del Virreinato del Río de la Plata. A mí me asombra por su desmesura, tan semejante a una heroína griega, como una suerte de Pentesilea latinoamericana, al tiempo que siento en ella, el fluir de una sangre india, nuestra, rotunda.
(Sigue) (Traducción automática)
__________________________
Juan M. Eliçabek bialdu gaituen mezuari esker Juana Arzaduyri zuzendutako eta Mercedes Sosak intrepretatutako abestia bildu dezakegu.
Last Updated on Abe 21, 2020 by About Basque Country
